नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – कोरोना व्हायरस आल्यानंतर संपूर्ण जगभरात तोंडावर मास्क घालण्याची आवश्यकता सांगितली गेली. पण आता एका नवीन सर्वेक्षणात असे समोर आले आहे की मास्क घातल्यामुळे लोक कोरोना व्हायरस संसर्ग टाळण्यास सक्षम आहेत, पण त्यांचे शरीर पूर्वीसारखे श्वास घेण्यास सक्षम नाही. पूर्वी मास्क न घालता लोक जसे श्वास घेत होते, आता हे मास्क श्वास घेण्याच्या मार्गावर अडथळा आणत आहे. यामुळे बर्‍याच लोकांना आता श्वसनसंबंधी समस्या देखील होत आहेत.
एका वृत्तसंस्थेनुसार, असे दिसून आले आहे की लोक केवळ दाखवण्यासाठी मास्क घालत आहेत. जे लोक उद्यानात इत्यादी ठिकाणी फिरायला जातात, सायकल चालवतात, ते आपल्या गळ्यात मास्क अडकवून ठेवतात, जेव्हा कोणी त्यांच्या जवळून जात असेल, तेव्हा ते मास्क चेहऱ्यावर आणि नाकाला लावतात, त्याशिवाय नेहमीच लावून ठेवत नाहीत. हे लोक म्हणतात की, जर ते नेहमीच मास्क घालून राहिले, तर त्यांना अडचण येते. त्यांना पूर्वीसारखा श्वास घेता येत नाही.
अहवालानुसार आपल्या शरीराच्या सर्व अवयवांना आणि स्नायूंना, विशेषत: आपल्या मेंदूलादेखील ऑक्सिजनची आवश्यकता असते, जर आपण मास्क लावून ठेवले तर त्या प्रकारे ऑक्सिजन घेऊ शकत नाही. यामुळे शरीराच्या सर्व अवयवांना समस्या उद्भवतात. जर मास्क लावले नाही, तर श्वासाची गती वेगळी असते. जर मास्क लावून ठेवले तर श्वासोच्छवासावर देखील परिणाम दिसून येतो.
एक बाब ही देखील पाहिली गेली आहे की, ज्या लोकांना श्वास घ्यायला त्रास होत आहे ते आता योग्य प्रकारे श्वास घेण्यासाठी आणि शरीरातील ऑक्सिजनची पूर्तता करण्यासाठी ऑक्सिमीटर देखील खरेदी करत आहेत. या ऑक्सीमीटरद्वारे ते लोक दररोज त्यांच्या रक्ताच्या ऑक्सिजनची पातळी तपासतात, जेणेकरुन त्यात काही कमतरता असल्यास ती पूर्ण करता येईल.
एका वृत्तसंस्थेनुसार, उन्हाळ्याच्या या दिवसांमध्ये, जे सतत मास्क लावून काम करत आहेत किंवा ज्यांना श्वसनाचा त्रास आहे त्यांच्यासाठी हे खूप हानिकारक आहे. या व्यतिरिक्त एक मोठी समस्या देखील समोर येत आहे की, ज्या लोकांना कमी ऐकायला येते, ज्यांचे ओठ वाचून समोरचा ती गोष्ट समजून शकतो, सध्या मास्कमुळे त्यांना समोरच्याच्या ओठांना देखील वाचता येत नाही, ज्यामुळे त्याला काय म्हणायचे आहे हे समजणे फार कठीण आहे.
सध्या कोरोना व्हायरस विरूद्ध लस तयार होईपर्यंत आपल्यला मास्क घालण्यापासून सुटका मिळणार नाही. पण आता लसीची कोणतीही आशा नाही. मात्र कोविड-१९ चा प्रसार रोखण्यासाठी रोग नियंत्रण आणि प्रतिबंधक केंद्राकडून मास्क घालण्यासंदर्भात मार्गदर्शक सूचना जारी केली असली तरी या गोष्टी पूर्वीसारखे श्वास घेण्याच्या मार्गात अडथळा आणत, असल्याचे दिसत आहे.
वॉल स्ट्रीट जर्नलमध्ये लिहिलेले “ब्रीथ: द न्यू सायन्स ऑफ अ लॉस्ट आर्ट” या नुकत्याच लिहिलेल्या पुस्तकाचे लेखक जेम्स नेस्टर म्हणाले की, श्वासोच्छवासाचा अभ्यास करणारे डॉक्टर म्हणतात की आपण श्वास कसा घेतो याकडे आपले बऱ्याच काळापासून लक्ष आहे. नेस्टर म्हणाले की, नाकाचा श्वास तोंडाच्या श्वासोच्छवासापेक्षा चांगला आहे कारण तो संरक्षणात्मक आहे. नाक फिल्टर, गरम हवा आणि कच्च्या हवेचा उपचार करते. ते म्हणाले की, नाकातून श्वास घेण्यामुळे हार्मोन्स आणि नायट्रिक ऑक्साईड सोडण्यास उत्तेजन मिळते, जे रक्तदाब यासारख्या महत्त्वपूर्ण कार्यांवर नियंत्रण ठेवण्यास आणि संपूर्ण शरीरात ऑक्सिजन वाढवण्यात मदत करते.
आपल्यातील बहुतेक लोक दिवसातून सुमारे २५,००० वेळा श्वास घेतात आणि योग्यप्रकारे श्वास घेणे आवश्यक आहे की आपली शरीरे किती चांगल्या प्रकारे कार्य करतात. तज्ञ पॉल डीटूरो यांनी सांगितले की, योग्य प्रकारे श्वास घेतल्यामुळे श्वासोच्छ्वास शरीरात ऍसिड-बेस समतोल राखतो, हे संतुलन रक्तातील कार्बनडाय ऑक्साईडचा आदर्श स्तर राखून प्राप्त केले जाते.
कोविड-१९ पूर्वी काही तज्ञ श्वसन रोगाने ग्रस्त असलेल्या लोकांना डायाफ्रामिक श्वास घेण्याच्या प्रक्रियेने श्वास देत होते. हे एक प्राचीन तंत्र आहे ज्यामुळे पॅरासिम्पेथेटिक मज्जासंस्था बळकट होते, हे शरीर आणि मन शांत करते. गायक, अभिनेते आणि ध्यान करणारे याचा मोठ्या प्रमाणात वापर केला करतात. त्यांनी सांगितले की, त्या वेळी मला माझ्या नाकातून श्वास घेण्यास आणि तोंडातून हळूहळू श्वास सोडण्यास सांगितले गेले होते.