मोठं यश ! भारतानं बनवली ‘फेलूदा’ स्ट्रिप, मिनीटांमध्ये करेल ‘कोरोना’ टेस्ट
नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था : जगभरात वेगाने वाढणार्‍या कोरोना विषाणूचा संसर्ग कमी करण्यासाठी वैज्ञानिक दिवसरात्र कोरोना लसी किंवा नवीन प्रकारच्या किट तयार करण्यात गुंतले आहेत. कोरोनाच्या या युद्धात भारतीय शास्त्रज्ञांना आता मोठे यश मिळाले आहे. भारतीय शास्त्रज्ञांनी एक पेपर-आधारित चाचणी स्ट्रिप तयार केली जी कोविड -19 ला शोधू शकेल. या टेस्ट किटला ‘फेलुदा’ (Feluda) असे नाव देण्यात आले आहे. या किटचे नाव बांग्ला चित्रपट निर्माते सत्यजित रे यांच्या चित्रपटातून घेतले आहे. फेलुदा हे त्याच्या चित्रपटांतील एक पात्र आहे जे बंगालमध्ये राहून जासूसी करते आणि ते प्रत्येक समस्येचे रहस्य शोधून काढते. या चाचणीत कागदाच्या पातळ पट्टीमध्ये एखादी रेष उद्भवली तर संबंधित व्यक्ती कोरोना पॉझिटिव्ह आहे की नाही हे समजते.
वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषद (सीएसआयआर) च्या शास्त्रज्ञांना कोविड -19 च्या जलद चाचणीसाठी नवीन किट विकसित करण्यात मोठे यश मिळाले आहे. आरशीसीएसआय संबंधित नवी दिल्ली स्थित जिनोमिकी आणि जीवशास्त्र संस्था (आयजीआयबी) च्या वैज्ञानिकांनी विकसित केलेली ही पेपर-स्ट्रिप-आधारित चाचणी किट आहे. जिच्या मदतीने कमी वेळात कोविड -19 च्या संसर्गाचा शोध घेतला जातो.
आयजीआयबीचे वैज्ञानिक डॉ. सौविक मॅटी आणि डॉ. देबज्योती चक्रवर्ती यांच्या नेतृत्वाखालील पथकाने ही पेपर स्ट्रिप-आधारित चाचणी किट विकसित केली आहे. हे किट एका तासापेक्षा कमी वेळात नवीन कोरोना विषाणूचे (एसएआरएस-सीओव्ही -2) व्हायरल आरएनए शोधू शकते. वैज्ञानिक म्हणतात की पेपर-स्ट्रिप किट सामान्यत: वापरल्या जाणार्‍या चाचणी पद्धतींपेक्षा खूपच स्वस्त आहे आणि एकदा ते विकसित झाल्यानंतर मोठ्या प्रमाणात कोरोना चाचणीचे आव्हान पूर्ण करण्यात मदत होऊ शकते.
कोविड -19 साथीचा आजार शोधण्यासाठी आहे प्रभावी
आयजीआयबीचे वैज्ञानिक डॉ. देबज्योती चक्रवर्ती यांनी इंडिया सायन्स वायरला सांगितले की, संसर्ग असणाऱ्या संशयास्पद व्यक्तींमध्ये कोरोना विषाणूचा जीनोमिक अनुक्रम ओळखण्यासाठी या पेपर-किटमध्ये जनुकीय संपादनाचे अत्याधुनिक तंत्र, क्रिस्पर-कॅस-9 वापरले गेले आहे. या किटचे एक वैशिष्ट्य म्हणजे वेगाने पसरणार्‍या कोविड -19 साथीचा रोग शोधण्यासाठी विस्तृत स्तरावर याचा उपयोग केला जाऊ शकतो. डॉ. देबज्योती चक्रवर्ती म्हणाले, ‘सध्या या चाचणी किटची वैधता तपासली जात आहे, ती पूर्ण झाल्यानंतर नवीन कोरोना विषाणूच्या चाचणीसाठी त्याचा उपयोग केला जाऊ शकतो. हे किट सुरू झाल्याने विषाणू तपासणीसाठी वापरल्या जाणार्‍या महागड्या रिअल टाईम पीसीआर मशीनची आवश्यकता भासणार नाही. नवीन किटचा वापर करून चाचणीचा खर्च सुमारे 500 रुपयांपर्यंत होईल.’
कोरोनाची प्रकरणे चीनमध्ये आल्यानंतर काम अधिक तीव्र केले गेले
आयजीआयबीच्या शास्त्रज्ञांनी सांगितले की ते जवळपास दोन वर्षांपासून या साधनावर काम करत आहेत. परंतु, जानेवारीच्या शेवटी जेव्हा चीनमध्ये कोरोनाचा प्रादुर्भाव शिगेला पोहोचला होता तेव्हा कोविड -19 शोधण्यात ही किट किती प्रभावी ठरू शकते हे शोधण्यासाठी त्यांनी सुरवात केली. या अभ्यासाच्या निष्कर्षापर्यंत पोहोचण्यासाठी आयजीआयबीचे शास्त्रज्ञ गेल्या दोन महिन्यांपासून रात्रंदिवस काम करत होते. सीएसआयआरचे महासंचालक डॉ. शेखर सी. मांडे म्हणाले, या किटच्या विकासाशी संबंधित प्राथमिक निकाल उत्साहवर्धक आहेत. तथापि, प्राथमिक निकाल अद्याप मर्यादित नमुन्यांवर दिसतात आणि मोठ्या प्रमाणावर त्यांची चाचणी घेण्यात येत आहे. इतर देशांकडून मिळणाऱ्या सॅम्पलवरही याची चाचणी घेण्यात येईल. नियामक संस्थांना लवकरच ते वापरण्याची परवानगी दिली जाऊ शकते आणि त्यानंतर ही किट चाचणीसाठी वापरली जाईल.