कामाची गोष्ट ! ‘या’ 3 पध्दतीनं बँकेतून बदलून घ्या 200 आणि 2 हजारच्या ‘फाटक्या’ आणि ‘जीर्ण’ नोटा, जाणून घ्या

नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – दैनंदिन जीवनात होणार्‍या बहुतेक खर्चासाठी कागदी नोटांचा व्यवहार केला जातो. मात्र रोख व्यवहारांमध्ये पैशांचे हस्तांतरण मोठ्या प्रमाणावर होत असल्याने नोटा पाण्याने ओल्या होणे, डाग लागणे किंवा इतर काही कारणास्तव जर कागदाची नोट फाडली गेली असेल तर संपूर्ण पैसे बुडण्याची चिंता आपल्याला असते. अशा फाटलेल्या किंवा खराब झालेल्या नोटा बदलून देण्याची व्यवस्था सरकारने केली आहे. अशा नोटा आपण बँक किंवा आरबीआयच्या चेस्ट बँकेतून बदलून घेऊ शकता.

तीन प्रकारच्या नोट बदलून मिळू शकतात :-

आरबीआयच्या नियमांनुसार तीन प्रकारच्या नोटा बदलून मिळू शकतात.
१)  पहिला प्रकार आहे धुतल्या गेल्यामुळे किंवा बर्‍याच लोकांमध्ये हस्तांतरण झाल्यामुळे रंग उडालेल्या नोटांचा.
२) दुसरा प्रकार आहे तुकडे तुकडे झालेल्या नोटांचा मात्र त्याचे सर्व तुकडे उपलब्ध असायला हवे जेणेकरून संपूर्ण नोट तयार होईल.
३) तिसर्‍या प्रकारात येतात न जुळणार्‍या नोट्स. याचा अर्थ असा की दोन स्वतंत्र तुकडे जोडून, चुकीच्या प्रिंटसह तयार झालेल्या नोट्स.

आरबीआय सध्या १०, ५०, १००, ५०० आणि २,००० रुपयांच्या नोटा जारी करते. नोव्हेंबर २०१६ मध्ये बंद झालेल्या जुन्या नोटा वगळता इतर सर्व प्रकारच्या नोटा बदलून त्यांची रक्कम बँकेतून मिळू शकते. फाटलेल्या नोटवरील परतावा नोटच्या आकारावर अवलंबून असतो. जाणून घेऊयात कसे –

नोटेच्या तुकड्याच्या आकारावर मिळणार परतावा :-

फाटलेल्या नोटचा सर्वात मोठा भाग जर मूळ नोटच्या ८० टक्के पेक्षा जास्त असेल तर तुम्हाला त्या नोटाचे संपूर्ण मूल्य परत मिळेल. जर मोठ्या तुकड्याचे प्रमाण ८० टक्क्यांपेक्षा कमी असेल परंतु ४० टक्क्यांपेक्षा जास्त असेल तर तुम्हाला त्या नोटची निम्म्या किंमती एक्सचेंजवर मिळेल. त्याच वेळी, मोठ्या भागाचा आकार ४० टक्क्यांपेक्षा कमी असेल तर ही नोट बदलल्यास आपल्याला परतावा मिळणार नाही. दुसरा नियम न जुळणार्‍या नोटच्या बाबतीत लागू होतो. अशा चिठ्ठीचे दोन्ही तुकडे स्वतंत्र नोट्स मानले जातात आणि त्याचे मूल्य त्या तुकड्याच्या आकार आणि किंमतीवर निश्चित केले जाते.

नोटा बदलण्यासाठी अनेक पर्याय :-

आपण कोणत्याही बँकेच्या शाखेत फाटलेल्या किंवा खराब झालेल्या नोटेची देवाणघेवाण करू शकता, मग आपण त्या बँकेचे ग्राहक असाल किंवा नसाल. याशिवाय तुम्ही आरबीआयच्या प्रादेशिक कार्यालयात जाऊन थेट अशा नोटांची देवाणघेवाण करू शकता. अशा नोटांची किंमत ५००० रुपयांपेक्षा जास्त असल्यास बँका तुम्हाला थेट आरबीआयच्या कार्यालयात जाण्याचा सल्ला देऊ शकतात. याशिवाय या नोटा चलनात आणल्या जाणार नसल्या तरी तुम्ही या खराब नोटांमधून बिलाची भरपाई करू शकता किंवा तुमच्या बचत खात्यात जमा करू शकता.

एसबीआय आकारते इतका चार्ज :-

स्टेट बँक २० नोटा किंवा २००० रुपयांपर्यंतच्या नोटांच्या देवाणघेवाणीसाठी कोणतेही शुल्क घेत नाही. या मर्यादेनंतर मात्र SBI प्रति नोट २ रुपये आणि जीएसटी किंवा ५ रुपये प्रति १००० रुपये आणि जीएसटी या दोन्हीपेक्षा जे जास्त असेल ते शुल्क बँक आकारेल.

आरोग्यविषयक वृत्त –