चायनीज माशांनी केलाय ‘गंगा-यमुना’ सोबतच इतर नद्यांवर कब्जा ! देशी रोहू, नयन, कतलाची संख्या झाली कमी

प्रयागराज : वृत्तसंस्था – शेजारील देश चीनची नापाक कृत्ये केवळ भारताच्या सीमेपर्यंतच मर्यादित नाहीत, तर त्यांनी आपल्या नद्यांच्या जैवविविधतेवरही हल्ला केला आहे. गेल्या काही वर्षांत गंगा नदीसह इतर मोठ्या नद्यांमधील चीनच्या रोहू माशांचे वर्चस्व वाढल्यामुळे मूळ माश्यांची संख्या सातत्याने कमी होत आहे. चिनी रोहू वर्षातून दोनदा प्रजनन करतात, तर मूळ भारतीय रोहू वर्षातून एकदा प्रजनन करतात आणि ते मांसाहारीही नाहीत. यामुळे देशी रोहूसह इतर माशांची संख्या झपाट्याने कमी होत आहे. परिस्थिती इतकी बिकट झाली आहे की, मत्स्यपालन विभागाला देशी मासे वाचवण्यासाठी मोहीम चालवावी लागली आहे.

२००२ पासून गंगेत आले चायनीज रोहू
सेंट्रल इंटरस्टेट फिशरीज रिसर्च सेंटरचे संचालक डॉ. डीएन झा म्हणतात की, चिनी रोहू २००२ पासून गंगेत येऊ लागले. वर्षातून दोनदा प्रजनन होत असल्यामुळे त्यांची संख्या वेगाने वाढली. २०१२ मध्ये गंगेतील त्यांची संख्या ४५ टक्क्यांपर्यंत पोहोचली होती. चिनी रोहू सर्व आहारी असतात. अशा परिस्थितीत गंगेची ओळख म्हटले जाणारे हे रोहू, कटला, नयन आणि कालावासूच्या मुलांना खाऊ लागले. यामुळे गंगेसह अन्य मोठ्या नद्यांमध्ये या देशी माशांची संख्या झपाट्याने कमी होऊ लागली. नमामि गंगे मोहिमेच्या शुभारंभानंतर गंगेचे पाणी काही प्रमाणात साफ झाले, त्यामुळे चिनी रोहूंची संख्या काही प्रमाणात कमी झाली आहे. सध्या गंगेमध्ये चिनी रोहूंची संख्या सुमारे ३९ टक्के आहे. त्याचबरोबर रोहू व कटलाच्या बीजांना वेळोवेळी गंगेमध्ये सोडले जात आहे, जेणेकरून त्यांची संख्या वाढेल.

चिनी रोहूमध्ये नाहीत पौष्टिक घटक
डॉ. डीएन झा म्हणाले की, देशी रोहूमध्ये ओमेगा थ्री फॅटी ऍसिड आणि प्रथिने मुबलक प्रमाणात आढळतात. ओमेगा थ्री फॅटी ऍसिड मेंदू संबंधित आजारांमध्ये फायदेशीर असते. ते मांसाहारी नसतात, मेंदूच्या आजारात याच्या गोळ्या दिल्या जातात. चिनी रोहूमध्ये ओमेगा थ्री फॅटी ऍसिड आढळत नाही. चिनी रोहूची बाजारात जोरदार विक्री होत आहे. व्यापारी त्यांना तलावामध्ये ठेवतात. त्यांचे वजन वेगाने वाढते. दोन वेळा प्रजननामुळे त्यांची संख्याही वाढते. अशा परिस्थितीत व्यापारी हे मासे नफ्यासाठी पाळतात.