नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – कोरोना विषाणूच्या साथीने काही लोकांचे जीवन उद्ध्वस्त केले आहे. आधीच मोठ्या कष्टाने आपले जीवन व्यतीत करणाऱ्यांसाठी ही वेळ एखाद्या शोकांतिकेपेक्षा कमी नाही. दक्षिण अमेरिकेच्या वेनेझुएलामधील निर्वासित महिलांना सध्या मंदी आणि साथीचा दुहेरी त्रास सहन करावा लागला आहे. कोरोनामुळे जिथे बहुतेक लोक घरातच असतात, तर येथे स्त्रियांना लैंगिक व्यापार करण्यास भाग पडले आहे.
30 वर्षीय लुईसा हर्नांडेझ सहा मुलांची आई आहे. लुईसा सांगते, ‘माझ्या घरात काहीही नव्हते. आपल्या मुलांना काहीही न खाता-पिता पाहणे असह्य आहे. आम्ही जगण्यासाठी रस्त्यावरुन अन्न उचलून खात होतो, हे काही आयुष्य नव्हते म्हणून मी हे काम सोडले परंतु साथीच्या आजारामुळे आम्ही पूर्णपणे अडकलो. आम्ही कोलंबियामध्ये आहोत आणि पुन्हा उपासमारीची स्थिती ओढवली आहे. आम्ही एका संकटातून दुसर्‍या संकटात गेलो आहोत.’
व्हेनेझुएला सध्या साथीच्या आजारामुळे एका मोठ्या आर्थिक संकटात सापडले आहे. बेरोजगारी, विनाश आणि खराब आरोग्यामुळे लाखो लोक देश सोडून गेले आहेत. इथल्या निर्वासित महिला या सर्वात जास्त असुरक्षित आहेत ज्या हिंसा, लैंगिक शोषण आणि तस्करीच्या बळी ठरल्या आहेत. कोरोना विषाणू आणि लॉकडाऊनमुळे दक्षिण अमेरिकेच्या सर्व सीमा बंद आहेत, ज्यामुळे लोकांना बेकायदेशीरपणे एका ठिकाणाहून दुसर्‍या ठिकाणी नेण्याचे काम लपून-छपून केले जात आहे. त्याच वेळी काही लोक पायी चालून देखील सीमा ओलांडण्यास मजबूर आहेत.
कोलंबियामध्ये राहणाऱ्या पाओला वर्गास म्हणतात, ‘बेकायदेशीरपणे सीमा ओलांडणारे हे तस्कर मोबदल्यात मोठी रक्कम घेतात. एकतर हा कायदेशीर मार्ग नाही आणि सुरक्षित देखील नाही, विशेष म्हणजे जर आपण एक महिला असाल तर आपण तेथे सुरक्षितपणे पोहोचाल याची शाश्वती नाही.’
सेक्स वर्कर राहिलेली करिना ब्राव्हो आता महिलांच्या हक्कांसाठी लढत आहे. ब्राव्होचे म्हणणे आहे, ‘साथीच्या आजारांमुळे लैंगिक कामगारांची अवस्था चिंताजनक बनली आहे. कोरोना साथीच्या कारणामुळे तिला इतके पैसे मिळवता येत नाहीत की ती आपल्या कुटुंबासाठी आणि स्वतःसाठी आवश्यक व्यवस्था करू शकेल.’ ब्राव्हो चे म्हणणे आहे की बहुतेक वेनेझुएलातील निर्वासित महिला त्यांच्या घरी पैसे पाठवतात. दोन वर्षांपूर्वीपर्यंत त्यांना वेश्या व्यवसायासाठी 9 डॉलर (675 रुपये) पर्यंत पैसे देण्यात येत होते. ती म्हणाली, ‘मी व्हेनेझुएलातील अशा अनेक सेक्स वर्कर्सना ओळखते ज्या या साथीच्या काळात जिवंत राहण्यासाठी 2 डॉलर (150 रुपये) मध्येही काम करत आहेत.’
लॉकडाऊन दरम्यान व्हेनेझुएला मधील बहुतेक कामगार वर्गाला घरी राहणे भाग पडत आहे आणि त्यांच्याकडे उत्पन्नाचे कोणतेही साधन नाही ज्यामुळे ते अन्न खरेदी करू शकतील किंवा घराचे भाडे देऊ शकतील. इक्वाडोरच्या केअर इंटरनॅशनल एनजीओचे संचालक अलेक्झांड्रा मोंकाडा म्हणतात, ‘साथीच्या आजारामुळे दररोज 400 लोक इक्वाडोरमधून देश सोडून जात आहेत. घरभाडे देण्यास सक्षम नसल्यामुळे लोकांना गर्भवती महिला व मुलांसह कुटुंबीयांसह रस्त्यावर झोपावे लागत आहे. परिस्थिती दिवसेंदिवस वाईट होत चालली आहे.’
आणखी एक सेक्स वर्कर ने म्हटले, ‘आमच्यासाठी वैद्यकीय सुविधा नाहीत, अन्नाची कमतरता आहे, आम्ही मानसिक दबावात जगत आहोत आणि आम्हाला अनेक प्रकारच्या हिंसाचाराचा सामना करावा लागतो. आमची परिस्थिती बिकट आहे आणि आम्हाला मदतीची आवश्यकता आहे.’