Coronavirus : चीनला प्रश्न विचारण्याच्या ऐवजी प्रशंसा कशामुळं करतंय WHO ? वाचा ‘अंदर की बात’

नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – जगभरात कोरोना विषाणूमुळे मृत्यू पावलेल्या लोकांची संख्या वाढून ५९ हजारांहून अधिक झाली आहे. गेल्या वर्षी डिसेंबरमध्ये चीनमध्ये दिसू लागलेल्या या आजाराने आता महामारीचे रूप धारण केले आहे. आतापर्यंत १९० देशांमध्ये कोविड -१९ च्या ११ लाखहून अधिक रुग्णांची नोंद झाली आहे. असे म्हटले जात आहे की कोरोना व्हायरस इतका धोकादायक नाही. चीनने या महामारीची माहिती जगापासून लपवण्याचा प्रयत्न केला नसता, परंतु चीन स्वतःच्या बळावर हे करू शकला नसता तर ते कोण आहे ज्याने कोरोना विषाणूची बातमी दडवण्यात चीनची मदत केली.

ते आणखी कोणी नाही तर World Health Organisation आहे ज्याच्यावर या महामारीचा सामना करण्याची जबाबदारी आहे, पण आता प्रश्न हा आहे कि WHO ही जबाबदारी पार पाडू शकते का?कारण जेव्हा संपूर्ण जग या महामारीच्या प्रसारामुळे चीनच्या भूमिकेवर प्रश्न निर्माण करत आहे, तेव्हा WHO केवळ चीनचा बचावच करत नाही तर त्याचे कौतुक करायला कंटाळत नाही. तर WHO हे का करत आहे? त्याची अंतर्गत कहाणी सांगण्या अगोदर जाणून घेऊया WHO चे हे विधान.

चीनचे कौतुक केले ते WHO चे संचालक जनरल टॅड्रोस एधेनॉम घेब्रेएसेस. जे कोरोना व्हायरसच्या संक्रमणाच्या सुरुवातीपासून चीनला क्लीन चिट देत आहेत, ज्यामुळे या साथीच्या रोगाविरूद्ध लढाईत WHO च्या भूमिकेवर गंभीर प्रश्न उपस्थित होत आहेत आणि लोक आता WHO ला वुहान हेल्थ ऑर्गनायझेशन म्हणून संबोधत आहेत. असे असतानाही टेड्रोस अजूनही चीनला वाचवण्याचा प्रयत्न करत आहे. ते असे का करत आहेत याबद्दल विचार केला का? ते का कोरोना व्हायरसबद्दल जगभरात चीनच्या प्रोपोगंडाला प्रमोट करत आहेत?

हे जाणून घेण्यासाठी त्यांच्या इतिहासाची तपासणी केली तेव्हा चार आश्चर्यकारक गोष्टी कळल्या ज्या धक्कादायक आहेत. सर्वप्रथम चीनने टेड्रोसला WHO चा प्रमुख बनवण्यात मदत केली. दुसरे म्हणजे इथिओपियाचे आरोग्यमंत्री असताना टेड्रोसवर कॉलराच्या साथीचा रोग लपवल्याचा आरोप होता. असे असूनही चीनने WHO प्रमुख म्हणून त्यांच्या नावाचे समर्थन केले. तिसरे, जेव्हा टेड्रोस इथिओपियाचे परराष्ट्रमंत्री होते, त्यावेळी चीनने कोट्यवधी रुपयांची गुंतवणूक केली.

आणि चौथी महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे, टेड्रोस WHO चे प्रमुख झाल्यानंतर, त्यांनी चीनचे निकट हुकूमशहा आणि झिम्बाब्वेचे माजी हुकूमशहा रॉबर्ट मुगाबे यांना WHO चा सदिच्छा दूत बनवण्याचा प्रयत्न केला. टेड्रोस आणि चीन यांच्यातील संबंधांबद्दल या चार गोष्टी समजल्या ज्या कोरोना विषाणूचा सामना करण्यास WHO प्रमुख म्हणून टेड्रोसच्या भूमिकेबद्दल शंका निर्माण करतात. आता या चार मुद्द्यांविषयी तपशीलवार पाहू. पाहूया WHO चीफ बनवण्यात चीनच्या भूमिकेची कहाणी…

जुलै २०१७ मध्ये WHO च्या प्रमुखपदाची सूत्रे स्वीकारणारे टेड्रोस हे इथिओपियाचे नागरिक आहेत. WHO चे प्रमुख म्हणून त्यांची निवड दोन कारणांमुळे अभूतपूर्व आहे. पहिले कारण ते WHO च्या महासंचालकपदावर असलेले पहिले आफ्रिकन नागरिक आहेत. आणि दुसरे कारण ते हे पद धारण करणारे पहिले व्यक्ती आहेत, ज्यांच्याकडे वैद्यकीय पदवी नाही. त्यांनी कम्युनिटी हेल्थ मध्ये पीएचडी केली आहे.

मग ते WHO चे महानिदेशक कसे बनले? टेड्रोसला WHO चे प्रमुख बनण्यास मदत करणारे कोण होते? याचे उत्तर चीन आहे. चीननेच टेड्रोसच्या मोहिमेचे समर्थन केले. चीनने आपले महत्त्वपूर्ण मत केवळ त्यांच्या बाजूनेच दिले नाही तर इतर देशांची मते मिळवण्यातही त्यांना मदत केली. पण गोष्ट इथे संपत नाही. चीनशी असलेल्या त्यांच्या संबंधांचा हा फक्त एक भाग आहे. टेड्रोस इथिओपियाचे आरोग्यमंत्री असताना दुसरा भाग तेथे जोडला जातो. त्यांच्यावर इथिओपियातील कॉलराच्या रूग्णांची आकडेवारी लपवल्याचा आरोप होता. इतक्या गंभीर आरोपानंतरही त्यांची WHO चे प्रमुख म्हणून निवड झाली. अर्थात चीनला हवे असेल तरच हे शक्य झाले.

चीनची पहिली महिला पेंग लियुआन, चिनी राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांची पत्नी ज्या अनेक वर्षांपासून WHO च्या सदिच्छा दूत आहेत. पण हे टेड्रोस आणि चीनचे संबंध सिद्ध करत नाही. केवळ अंदाज लावला जाऊ शकतो. पण एक गोष्ट खटकत राहते आणि ती म्हणजे टेड्रोस इथिओपियाचे परराष्ट्रमंत्रीही राहिले आहेत.

आणि २००६ ते २०१५ या दशकात चीनने इथिओपियामध्ये १३०० कोटी डॉलर्स म्हणजे सुमारे ९८ हजार कोटी रुपयांची गुंतवणूक केली किंवा कर्ज दिले. यावेळी टेड्रोस हे सन २०१२ ते २०१६ या कालावधीत परराष्ट्रमंत्री होते. ही संशयास्पद गोष्ट आहे. पण ही गोष्ट इथेही संपत नाही.

टेड्रोसने WHO प्रमुख म्हणून पदभार स्वीकारताच एक वादग्रस्त निर्णय घेतला. जेव्हा त्यांनी झिम्बाब्वेचे पूर्व हुकूमशहा रॉबर्ट मुगाबे यांचे नाव WHO च GOODWILL AMBASSADOR म्हणून प्रस्तावित केले. रॉबर्ट मुगाबे यांना चीनचा माणूस म्हटले जात होते. चीनने १९७० च्या दशकात गनिमी सैनिकांना शस्त्रे आणि प्रशिक्षण देऊन मुगाबेची मदत केली होती. जेव्हा मुगाबे यांनी WHO चे GOODWILL AMBASSADOR म्हणून विरोध केला तेव्हा टेड्रोस यांना मागे हटावे लागले. आणि आता पुन्हा एकदा टेड्रोसच्या भूमिकेचा प्रश्न आहे. ज्या प्रकारे ते कोरोना महामारीबाबत चीनची बाजू घेत आहेत. त्याद्वारे जग आश्चर्यचकित झाले आहे आणि विचारत आहे की टेड्रोस चीनच्या उपकाराची परतफेड करत आहे का?