Coronavirus : 56 वर्षापुर्वी ‘या’ महिला वैज्ञानिकानं शोधला होता ‘कोरोना’ व्हायरस, जाणून घ्या

नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – कोरोना विषाणूमुळे आतापर्यंत संपूर्ण जगात 1.65 लाखाहून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला आहे. तर 24 लाखांपेक्षा अधिक लोकांना संक्रमण झाले आहे. काही शास्त्रज्ञ म्हणतात की हा विषाणू वटवाघुळापासून मनुष्यात आला आहे. तर काही लोक सांगतात की या विषाणूची निर्मिती प्रयोगशाळेत झाली आहे. परंतु आपणास माहित आहे का, मनुष्यांमध्ये कोरोना विषाणूचा शोध कोणी लावला? या विषाणूचा शोध कसा लागला? जाणून घेऊया त्या वैज्ञानिकाची कथा, ज्यांनी सर्वप्रथम कोरोना विषाणूचा शोध लावला.

ही 1964 म्हणजेच 56 वर्षांपूर्वीची गोष्ट आहे. एक महिला वैज्ञानिक तिच्या इलेक्ट्रॉनिक मायक्रोस्कोपमध्ये पहात होती. तेव्हा त्यांना एक विषाणू दिसला जो आकाराने गोल होता आणि त्याच्याभोवती काटे निघालेले होते. तो सूर्याप्रमाणे दिसत होता. त्यानंतर या विषाणूचे नाव कोरोना व्हायरस ठेवले गेले. डॉ. जून अल्मेडा असे या महिला वैज्ञानिकाचे नाव आहे.

एका सामान्य कुटुंबात जन्म, वयाच्या 16 व्या वर्षी सोडली शाळा
जेव्हा डॉ. जून अल्मेडा यांना कोरोना विषाणूचा शोध लागला तेव्हा त्या 34 वर्षांच्या होत्या. स्कॉटलंडच्या ग्लासगो शहराच्या ईशान्येकडील एका वस्तीत राहणाऱ्या जून यांचा अगदी साध्या कुटुंबात 1930 मध्ये जन्म झाला. अल्मेडाचे वडील बस चालक होते. जुन्या अल्मेडाला घरी आर्थिक परिस्थितीमुळे वयाच्या 16 व्या वर्षी शाळा सोडावी लागली.

लहान वयातच बनल्या होत्या लॅब टेक्नीशियन
वयाच्या 16 व्या वर्षी त्यांना ग्लासगो रॉयल इन्फर्मरी येथे लॅब तंत्रज्ञ म्हणून नोकरी मिळाली. हळू हळू कामात मन रमू लागले. मग हेच त्यांचे करिअर बनले. काही महिन्यांनंतर त्या अधिक पैसे मिळवण्यासाठी लंडनमध्ये आल्या आणि सेंट बार्थोलोमियूज हॉस्पिटलमध्ये लॅब टेक्नीशियन म्हणून काम करू लागल्या.

कॅनडा मध्ये मिळाले इलेक्ट्रॉन मायक्रोस्कोपी तंत्रज्ञ चे पद
1954 मध्ये त्यांनी व्हेनेझुएलाचे कलाकार एनरिक अल्मेडाशी लग्न केले. यानंतर हे दोघे कॅनडाला गेले. यानंतर, टोरोंटो सिटीच्या ओंटारियो कॅन्सर इन्स्टिट्यूटमध्ये जून अल्मेडाला लॅब टेक्निशियनपेक्षा अव्वलचे पद मिळाले. त्यांना इलेक्ट्रॉन मायक्रोस्कोपी तंत्रज्ञ बनविण्यात आले. ब्रिटनमध्ये त्यांच्या कामाची नोंद घेण्यात आली. 1964 मध्ये लंडनमधील सेंट थॉमस मेडिकल स्कूलने त्यांना नोकरीची ऑफर दिली.

लंडनमध्ये आल्यानंतर डॉ. जून अल्मेडा यांनी डॉ. डेव्हिड टायरल यांच्याबरोबर संशोधन सुरू केले. त्या दिवसांमध्ये डॉ. टायरेल आणि त्यांची टीम ब्रिटनमधील विल्टशायरच्या सॅलिसबरी भागात सर्दी-खोकला वर शोध करीत होते. डॉ. टायरलने सर्दी आणि खोकला असणाऱ्या लोकांकडून बी -814 नावाच्या फ्लूसारख्या विषाणूचे नमुने गोळा केले. परंतु प्रयोगशाळेत त्याला विकसित करण्यात खूप अडचणी येत होत्या.

पहिले शोधपत्र नाकारले
दरम्यान डॉ. टायरलने हे नमुने तपासण्यासाठी जून अल्मेडा यांच्याकडे पाठविले. अल्मेडाने इलेक्ट्रॉनिक मायक्रोस्कोपद्वारे या विषाणूचे छायाचित्र काढले. एवढेच नव्हे तर त्यांनी असेही सांगितले की त्यांना दोन एकसारखे व्हायरस मिळाले आहेत. पहिला कोंबडीच्या ब्रोकायटिस मध्ये आणि दुसरा उंदीरच्या यकृता मध्ये. त्यांनी एक शोधपत्र ही लिहिले, परंतु त्यास नाकारण्यात आले. इतर शास्त्रज्ञांनी सांगितले की ही छायाचित्रे अत्यंत अस्पष्ट आहेत.

डॉ. जून अल्मेडा यांना कोरोनाचा शोध लागला
तथापि, डॉ. अल्मेडा आणि डॉ. टायरल यांना हे माहित होते की ते एका विषाणूच्या प्रजातीवर काम करत आहेत. मग, एक दिवस अल्मेडा यांना कोरोना विषाणूचा शोध लागला. तो काटेरी आणि सूर्याच्या कोरोनासारखा गोलाकार होता. त्या दिवशी या विषाणूचे नाव कोरोना व्हायरस ठेवण्यात आले. हे 1964 मध्ये घडले होते. त्यावेळी असे म्हटले गेले होते की हा विषाणू इन्फ्लूएन्झासारखा दिसत आहे, परंतु तो इन्फ्लूएन्झा नाही, तर त्यापेक्षा काही वेगळा आहे.

1985 मध्ये योगा टीचर झाल्या, दुसरे लग्नही केले
1985 पर्यंत डॉ. जून अल्मेडा खूप सक्रिय होत्या. जगभरातील वैज्ञानिकांना मदत करत राहिल्या. त्यांनी अँटीक्सवर काम करण्यास सुरुवात केली आणि त्या दरम्यान त्यांनी दुसऱ्यांदा सेवानिवृत्त व्हायरॉलॉजी फिलिप गार्डनरशी लग्न केले. डॉ. जून अल्मेडा यांचे 2007 मध्ये वयाच्या 77 व्या वर्षी निधन झाले. परंतु त्यापूर्वी त्यांनी सेंट थॉमस येथे सल्लागार वैज्ञानिक म्हणून काम करत होत्या. एचआयव्ही व्हायरसची प्रथम उच्च-गुणवत्तेची प्रतिमा तयार करण्यास त्यांनीच मदत केली होती. आता त्यांच्या मृत्यूच्या 13 वर्षानंतर जगभरात पसरलेल्या कोरोना विषाणूच्या संसर्गास समजून घेण्यात त्यांनी केलेल्या संशोधनातून मदत मिळत आहे.