निष्काळजीपणामुळं देखील पसरवला ‘कोरोना’ तर होऊ शकते ‘जेल’, जाणून घ्या आजार पसरविणार्‍यांवर लागणार्‍या IPC कलम 269 आणि 270 बाबत

नवी दिल्ली, वृत्तसंस्था : चीनमध्ये पसरलेल्या कोरोनामुळे आतापर्यंत भारतातील एक हजाराहून अधिक लोकांना संसर्ग झाला असून 25 जणांचा बळी गेला आहे. कोरोनाचा धोका कमी करण्यासाठी 22 मार्च रोजी देशव्यापी लॉकडाउन जाहीर करण्यात आले होते, परंतु एका आठवड्यापासून कोरोनाच्या वाढत्या घटनांमध्ये कोणतीही कमतरता दिसून आली नाही. भारतीय दंड संहितेच्या कलम 188, 269 आणि 270 वापरून देशात लॉकडाउन केले गेले. या दरम्यान, दुबईहून परत आल्याची बातमी प्रशासनाला मिळाल्यानंतर हिमाचल प्रदेशातील कांगरा येथील 63 वर्षीय महिलेवर आयपीसीच्या कलम 270 अन्वये गुन्हा दाखल करण्यात आला. या महिलेने तिचा प्रवासाचा इतिहास लपविला होता आणि नंतर कोरोना संक्रमित असल्याचे दिसून आले. याशिवाय कांगरमध्येच 32 वर्षीय मुलाविरूद्ध कलम 270 अन्वये गुन्हा दाखल करण्यात आला. हा माणूसदेखील सिंगापूरहून परत आला होता आणि त्याबद्दल त्याने माहिती दिली नव्हती.

त्याचप्रमाणे गेल्या आठवड्यात उत्तर प्रदेश पोलिसांनी बॉलिवूड गायिका कनिका कपूर यांच्याविरोधात भादंवि कलम 270 अन्वये गुन्हा दाखल केला. कनिका कपूरवर आयपीसीच्या कलम 269 आणि 188 चा गुन्हा दाखल करण्यात आला होता. कनिका कपूर लखनऊमध्ये तीन पार्टीत सामील झाली होती, एक राजकीय नेते देखील पार्टीत उपस्थित होते ज्यांना नंतर कोरोनाची लक्षणे दिसली. त्याशिवाय इतरही बरीच उदाहरणे आहेत ज्यात लोकांना आयपीसीच्या कलम 269 आणि 270 अंतर्गत ताब्यात घेण्यात आले होते. आयपीसीच्या या कलमांवर काही जणांवर कोरोनासारख्या साथीच्या आजारांपासून बचाव करण्यासाठी लावलेल्या क्वारंटाईनचे उल्लंघन केल्याबद्दलही लागू करण्यात आले होते.

आयपीसी कलम 269 आणि 270 काय आहे?
कलम 269 म्हणजे एखाद्या रोगाचा प्रसार करण्यासाठी होणारी निष्काळजीपणाची कामे जी दुसर्‍या व्यक्तीचे आयुष्य धोक्यात आणू शकते. आणि कलम 270 म्हणजे एखाद्या रोगाचा प्रसार करण्यासाठी केलेली प्राणघातक किंवा हानिकारक कृती ज्यामुळे दुसर्या व्यक्तीचे आयुष्य धोक्यात येते. हे दोन्ही कलम भारतीय दंड संहितेच्या 14 व्या अध्यायांतर्गत आहेत, ज्यात सार्वजनिक आरोग्य, सुरक्षा, आनंद, शिष्टाचार आणि नैतिकतेवर परिणाम करणारे गुन्हे समाविष्ट आहेत. तर आयपीसीच्या कलम 269 अन्वये गुन्हेगारास सहा महिने किंवा दंड किंवा दोन्ही आणि कलम 270 अंतर्गत दोन वर्षांची शिक्षा किंवा दंड किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकते. दोन विभागांच्या शिक्षेच्या तरतुदींमध्ये फारसा फरक नसला तरी कलम 270 मध्ये घातक किंवा हानीकारक या शब्दाचा अर्थ असा आहे की आरोपीने मुद्दाम कारवाई केली आहे.

दरम्यान, 1886 मध्ये, आयपीसीचे हे प्रवाह वापरले गेले. त्यावेळी मद्रास हायकोर्टाने क्लोरा असूनही रेल्वेने प्रवास केल्याबद्दल कलम 269 अंतर्गत एका व्यक्तीला दोषी ठरविले. या प्रवाहांचा उपयोग चेचक आणि गिल्ट प्लेगच्या वेळी देखील केला होता.