नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – मधुमेह हा एक गंभीर आणि दीर्घकाळ टिकणारा रोग आहे, जो लोकांना अनेक प्रकारे त्रास देतो. मधुमेहाशी संबंधित गुंतागुंत आयुष्याची गुणवत्ता आणि दीर्घायुष्य यावर परिणाम करते. यामुळे हृदयरोग, स्ट्रोक, मूत्रपिंड निकामी होणे, दृष्टी कमी होण्याचा धोका रुग्णांना असतो. म्हणूनच मधुमेहावरील प्रतिबंध आणि उपचार आज सर्वांत महत्त्वाचे झाले आहेत.
सध्याच्या महामारीच्या दरम्यान, आपण पाहात आहोत की, मधुमेहग्रस्त असलेल्या लोकांमध्ये कोविड 19 मुळे मृत्यूचा धोकादेखील कसा असतो. गेल्या काही वर्षांमध्ये टाइप -2 मधुमेहामुळे जगभरात विनाश झाला आहे, जे आता नियंत्रणात नसल्याचे दिसून येत आहे. सन 2019 मध्ये जगभरात 46 कोटींपेक्षा जास्त लोकांना मधुमेहाचा त्रास झाला होता.
भारत पहिल्या तीन देशांपैकी एक आहे जिथे मधुमेहाने ग्रस्त लोक सर्वाधिक आहेत. सन 2019 मध्ये मधुमेहाने ग्रस्त लोकांची संख्या 7 कोटींपेक्षा अधिक होती. सन 2030 पर्यंत ही संख्या 10 कोटींहून अधिक वाढू शकते.
मांस आणि दुग्धजन्य पदार्थांमुळे मधुमेहाचा धोका वाढतो?
या प्रश्नाचे उत्तर होय आहे. मांस आणि दुग्धजन्य पदार्थांचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने मधुमेहाचा धोका वाढतो. वर्ल्ड हेल्थ असोसिएशनच्या म्हणण्यानुसार, टाइप -2 मधुमेह हा कमी जीवनशैली आणि मांसाद्वारे उच्च चरबी आणि कोलेस्ट्राॅल घेण्यामुळे होतो. लाल किंवा प्रक्रिया केलेले मांस, दुग्धजन्य पदार्थ आणि स्वीटनर्सचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने मधुमेहाचा धोका वाढतो. जेव्हा एखादी व्यक्ती लठ्ठपणाने ग्रस्त असेल तेव्हा हा धोका आणखी वाढतो.
एका अभ्यासानुसार, लोकांच्या खाण्याच्या सवयीचा 17 वर्षांचा अभ्यास केला गेला आणि त्यामध्ये असे आढळले की, जे आठवड्यातून एकदा मांस सेवन करतात. त्यांना मधुमेहाचा धोका जास्त असतो. अमेरिकन जर्नल ऑफ क्लिनिकल न्यूट्रिशनने आणखी एक अभ्यास प्रकाशित केला, ज्यामध्ये इंसुलिन आणि ग्लुकोजवरील लाल मांस (बीफ, डुकराचे मांस, मटण, वासरासारखे इ.) आणि दुग्धशाळेच्या परिणामांवर चर्चा केली गेली.
या संशोधनात असे सिद्ध झाले आहे की, मांस, डेअरी आणि साखर समृद्ध असलेले पदार्थ, बराच काळ घेतल्यास रक्तातील साखर, ग्लुकोज चयापचय आणि शरीरातील चरबीवर परिणाम करतात.
भाज्यायुक्त आहार आपल्याला मधुमेहापासून वाचवू शकतो?
बर्‍याच संशोधनात असे आढळले आहे की, जे लोक आपल्या आहारात भाज्या, फळे आणि धान्य यांचा समावेश करतात, त्यांना मधुमेह होण्याचा धोका कमी होतो. ब्रिटिश डायबेटिक असोसिएशनने प्रकाशित केलेल्या वैद्यकीयदृष्ट्या नियंत्रित अभ्यासामध्ये असे आढळले आहे की, मधुमेहावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी कॅलरी-प्रतिबंधित शाकाहारी आहार हा एक उत्तम पर्याय आहे. चाचणीमध्ये असे दिसून आले की, शाकाहारी आहाराबरोबर व्यायामासह इंसुलिनची संवेदनशीलता सुधारली आणि व्हिस्ट्रल फॅट कमी झाली.
वनस्पती-आधारित आहाराच्या फायद्यांमध्ये निरोगी शरीराचे वजन वाढविणे, फायबर वाढविणे आणि फायटोन्यूट्रिएंट्स आणि मधुमेहावरील रामबाण उपाय प्रतिकार सुधारणे समाविष्ट आहे. लठ्ठपणा कमी झाल्याने टाइप -2 मधुमेहाचा धोका कमी होतो आणि ज्या लोकांना आधीच मधुमेह आहे, त्यांच्यामध्ये ग्लाइसेमिक नियंत्रण सुधारते.