पँगोलियन, वटवाघूळ का कोणत्या अन्य जनावरामुळं पसरला ‘कोरोना’ व्हायरस ? जाणून घ्या आतापर्यंत संशोधनात काय झालं !

नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – चीनमधील वुहानमधून जगभरात कोरोना विषाणूचा संसर्ग वाढत असून या व्हायरसचे मूळ आणि त्याचे वाहक याबद्दल वैज्ञानिक संशोधन करण्यात गुंतले आहेत. अमेरिका आणि चीनने एकमेकांवर हा विषाणू पसरवल्याचा आरोप केला आहे. कॅलिफोर्नियामध्ये अनुवांशिक अनुक्रमांबद्दल केलेल्या संशोधनात नाकारले गेले आहे कि ते प्रयोगशाळेत तयार केले जाऊ शकते.

याबरोबरच सध्या चीनबाबत सुरू असलेल्या ‘कॉन्स्पिरसी थेअरी’लाही आव्हान मिळाले आहे. काही वैज्ञानिकांना स्पष्ट आहे की जगभरात हा सार्स कोरोना व्हायरस -२ प्राण्यांपासूनच माणसामध्ये आला आहे. पुढील संशोधन चालू असून त्याच्या वाढत्या संसर्गास रोखले जाऊ शकते.

सुरुवातीला, कोरोना वटवाघळामधून माणसात आला असे म्हणतात. काही काळानंतर सार्स कोरोना व्हायरस -२ चे जीनोम मोठ्या प्रमाणात वटवाघूळमध्ये आढळलेल्या कोरोनाशी जुळत असल्याचे समजले. परंतु ते अजिबात जुळत नाही. ‘नेचर’ या नामांकित वैद्यकीय संशोधन जर्नलमध्ये नुकत्याच प्रसिद्ध झालेल्या संशोधनात संशोधकांनी असा दावा केला आहे की, चीनमध्ये तस्करी करून आणलेल्या पँगोलिनमध्ये कोरोनाशी जुळणारे व्हायरस सापडले आहेत.

सस्तन प्राण्यांचा चीनमध्ये मांस आणि पारंपारिक औषधांमध्ये पँगोलिनचा वापर अवैधरित्या होतो. नेचर या जर्नलमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या संशोधनात संशोधकांनी असे म्हटले आहे की त्यांच्या अनुवांशिक माहितीवरून असे दिसून आले आहे की अशा प्राण्यांबाबत अतिरिक्त सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे आणि बाजारात त्याच्या विक्री आणि तस्करीवर कडक निर्बंध लावले पाहिजेत. मुंग्या खाणार्‍या सस्तन प्राण्यांमध्ये पँगोलिनच्या तस्करीमुळे ते नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहे.

पॅंगोलिनची खाल आशियामध्ये पारंपारिक चिनी औषधे तयार करण्यासाठी वापरली जाते. संशोधकांच्या म्हणण्यानुसार कोरोना विषाणूचा प्रसार आणि भविष्यात होणाऱ्या संक्रमणाचा धोका जाणून घेण्यासाठी चीन व आग्नेय आशियातील जंगलात आढळणार्‍या पॅंगोलिनवर अधिक देखरेखीची आवश्यकता आहे. काही शास्त्रज्ञांचे असेही मत आहे की वटवाघूळ हे कोरोना विषाणूचे मूळ स्त्रोत असू शकतात आणि हा विषाणू दुसर्‍या जीवातून माणसात पसरला होता.

जॉन हॉपकिन्स विद्यापीठात केलेल्या संशोधनात असे म्हटले आहे की, व्हायरस हा जिवंत जीव नाही तर एक प्रोटीन रेणू (डीएनए) आहे. एका वृत्तसंस्थेनुसार, विषाणू चरबीच्या थराने वेढलेला असून डोळा, नाक किंवा बुक्कल म्यूकोसा (तोंडाच्या कर्करोगाचा एक प्रकार) च्या पेशींनी शोषल्यानंतर त्याचे अनुवांशिक कोड बदलते. हे त्यांना आक्रमक आणि मल्टिप्लायर पेशींमध्ये रूपांतरित करते. प्रोटीन रेणू असल्याने ते मरत नाही, परंतु ते कुजतात.

अशा परिस्थितीत हा कायमेरा होण्याचीही शक्यता असून दोन विषाणूंपासून उद्भवलेल्या विषाणूला कायमेरा म्हणतात. कायमेरामध्ये दोन्ही प्राथमिक व्हायरसचे गुणधर्म असू शकतात. हे कोणत्याही विषाणूशी पूर्णपणे जुळत नाही. कोरोनाबद्दल असेही अनुमान काढले जात आहे की, दोन भिन्न विषाणूंचा एकाच वेळी एका जीवात संसर्ग झाला आहे आणि त्यानंतर या दोन्ही विषाणूंमुळे तिसरा विषाणू म्हणजे कायमेरा तयार झाला आहे.

वटवाघूळमध्ये आढळलेल्या कोरोना विषाणूचा जीनोम ९६ टक्के नवीन कोरोना विषाणूशी जुळतो, तर पँगोलिनमध्ये सापडलेला जीनोम ९९ टक्के जुळतो. अशाच प्रकारचे अनेक व्हायरस पॅंगोलिनमध्ये आढळले असून असे म्हटले जात आहे की, वटवाघूळ कोरोना विषाणूचे रिजरव्हॉयर असू शकतात. म्हणजेच हा विषाणू त्यांच्यात बराच काळ राहू शकतो. सर्वात धोकादायक बाब म्हणजे हा विषाणू संक्रमणाची कोणतीही चिन्हे न दर्शवता लोकांमध्ये वेगाने पसरतो.