चंद्रापासून 2.1 किमी नव्हे तर फक्‍त 335 मीटर दूर असताना विक्रम ‘लॅन्डर’शी ISROचा संपर्क तुटला, ‘हा’ आलेखच पुरावा

On Sep 11, 2019

नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – असे म्हणतात की कोणतेही चित्र (फोटो) हे 1000 शब्दांच्या बरोबरीचे असते, असाच एक फोटो त्या तारखेचा आहे जे अंतराळ विज्ञानाच्या इतिहासात नोंदले गेले आहे. 7 सप्टेंबर रोजी इस्रोच्या चंद्रयान – २ चा चंद्रावर विक्रम लँडर उतरण्याचा फोटो. हा फोटो स्पष्टपणे सांगत आहे की पृथ्वीवरील इस्रो सेंटर येथील विक्रम लँडरचा संपर्क 335 मीटर उंचीवर खंडित झाला होता. 2.1 किमी उंचीवर नाही.

विक्रम उतरत असताना त्याचा तपशील इस्रोच्या मिशन ऑपरेशन कॉम्प्लेक्स (एमओएक्स) च्या स्क्रीनवरील आलेख म्हणून दर्शविला गेला. या आलेखात तीन ओळी दर्शविल्या गेल्या. त्यापैकी मधल्या ओळीवर चंद्रयान -२ चा विक्रम लँडर पुढे जात होता. ही ओळ लाल रंगाची होती. विक्रम लँडरसाठी इस्रोच्या शास्त्रज्ञांनी ठरवलेला हा पूर्वनिर्धारित मार्ग होता. तर, विक्रम लँडरचा वास्तविक वेळ पथ ग्रीन लाइनमध्ये दिसला. ही ग्रीन लाइन आधीपासूनच ठरलेल्या लाल ओळीच्या वर बांधली जात होती.

सर्व काही व्यवस्थित चालू होते. विक्रम लँडरचा वास्तविक वेळ पथ म्हणजेच ग्रीन लाइन रेड लाइनवर त्याच्या पूर्वनिर्धारित मार्गासह एकाच वेळी चालू होती. जर तुम्ही हा आलेख काळजीपूर्वक पाहिला तर तुम्हाला दिसून येईल की 4.2 कि.मी. च्या वरही विक्रम लँडरच्या मार्गामध्ये थोडा बदल झाला होता पण तो निश्चित करण्यात आला होता. पण, अगदी २.१ किमी उंचीवर, त्याने निश्चित मार्गापेक्षा वेगळ्या दिशेने चालण्यास सुरवात केली. यावेळी ते प्रति सेकंद 59 मीटर (212 किमी / सेकंद) वेगाने चंद्राच्या पृष्ठभागाकडे खाली येत होते.

जेव्हा तो 400 मीटर उंचीवर पोहोचला, विक्रम लँडरचा वेग जवळजवळ त्या पातळीवर पोहोचला होता जिथे त्याला सॉफ्ट लँडिंग करावी लागली. या उंचीवर, तो चंद्राच्या पृष्ठभागाच्या वर हेलिकॉप्टरप्रमाणे फिरत होता. जेणेकरून ते सॉफ्ट लँडिंग प्लेस स्कॅन करू शकेल. असा निर्णय घेण्यात आला की 400 मीटर ते 10 मीटर उंचीवर विक्रम लँडर 5 मीटर प्रति सेकंदाच्या वेगाने खाली येईल. 10 ते 6 मीटर उंची प्रति सेकंद 1 किंवा 2 मीटर वेगाने खाली आणली जाईल. मग त्याची गती शून्यावर येईल.

चंद्राच्या पृष्ठभागावर जाण्यासाठी विक्रम लँडरची गती अनुसूचित 15 – मिनिटांच्या वेळेत 1680 मीटर प्रति सेकंद म्हणजेच 6048 किमी प्रति तासापासून शून्य मीटर प्रति सेकंदापर्यंत कमी करायची होती. 13 व्या मिनिटाला मिशन ऑपरेशन कॉम्प्लेक्सच्या स्क्रीनवर सर्व काही थांबले. त्यानंतर विक्रम लँडरचा वेग प्रति सेकंद 59 मीटर होता. चंद्र पृष्ठभागापासून 335 मीटर उंचीवर, हिरवा ठिपका तयार झाला आणि विक्रमशी संपर्क तुटला. यानंतर, विक्रम लँडर चंद्राच्या पृष्ठभागावर आदळला. तथापि, इस्रोचे शास्त्रज्ञ अद्याप आशा गमावले नाहीत, त्यांचा विक्रमशी संपर्क साधण्याचा प्रयत्न सुरू आहे.

आरोग्यनामा ऑनलाइन –