इस्त्रोला देशात चंद्राप्रमाणे माती करण्याच्या तंत्रज्ञानाचं मिळालं पेटंट, चांद्रयान-2 मशिन दरम्यान होतं बनवलं

नवी दिल्ली, वृत्तसंस्था : भारतीय अंतराळ एजन्सीने (इस्रो) चंद्रयान मिशन 2 साठी आणखी एक कामगिरी केली आहे. इस्रोला चंद्राप्रमाणे माती तयार करण्याच्या तंत्रज्ञानाचे पेटंट प्राप्त झाले आहे. वास्तविक, चंद्रयान – 2 च्या लँडिंग दरम्यान इस्रोने भारतात चंद्रासारखा पृष्ठभाग तयार केला होता. यावर लॅन्डर विक्रम आणि रोव्हर प्रज्ञानची चाचणी घेण्यात आली होती. माहितीनुसार 18 मे रोजी इंडियन पेटंट ऑफिसने इस्रोला या तंत्रज्ञानाचे पेटंट मंजूर केले. इस्रोने 15 मे 2014 रोजी पेटंटसाठी अर्ज केला होता. अर्ज केल्यापासून 20 वर्षांसाठी पेटंट वैध असेल.

इस्रोच्या संशोधक आय वेणुगोपाल, एसए कन्नन, शामराओ, व्ही. चंद्रबाबू यांनी चंद्रासारखी माती तयार करण्याचे तंत्र शोधण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. तमिळनाडूच्या पेरियार विद्यापीठाच्या भूशास्त्रशास्त्र विभागाचे एस अनबझगन, एस अरिवझगन, सीआर परमशिवम आणि एम चिन्नामुथु तिरुचिराप्पल्लीच्या राष्ट्रीय तंत्रज्ञान संस्थेचे मुथुकुमारन यांचा या संशोधक संघात समावेश होता. वास्तविक, चंद्र आणि पृथ्वीचा पृष्ठभाग पूर्णपणे भिन्न आहे. म्हणून आम्हाला कृत्रिम माती बनवावी लागली, जी अगदी चंद्राच्या पृष्ठभागासारखी दिसेल. जर आपल्याला ही माती अमेरिकेतून विकत घ्यायची असती तर आपल्याला खूप महाग पडली असती, कारण जवळपास 70 टन मातीची आवश्यकता होती. रशियानेही मदत करण्यास नकार दिला. तमिळनाडूच्या सलेममध्ये एनॉर्थोसाइट नावाचे खडक आहेत. इथली खडकाळ जमीन अगदी चंद्राच्या पृष्ठभागासारखी आहे. माती येथे आणून, इस्रोमध्ये चंद्राचा पृष्ठभाग तयार केला गेला.

इस्रोच्या यूआर उपग्रह केंद्राचे (यूआरएससी) संचालक असलेले एम अण्णादुराई यांनी सांगितले की, “चंद्र आणि पृथ्वीचा पृष्ठभाग पूर्णपणे वेगळा आहे. म्हणून आम्हाला लँडर आणि रोव्हरच्या चाचणीसाठी कृत्रिम माती बनवावी लागली, जी अगदी चंद्राच्या पृष्ठभागासारखी दिसले. अमेरिकेतून चंद्राच्या मातीसारखी सामग्री खरेदी करणे खूप महागात पडले असते आणि इस्रोला सुमारे 70 टन मातीची गरज होती. म्हणून कायमस्वरूपी तोडगा काढणे आवश्यक होते. ‘ एम अण्णादुराई यांनी सांगितले की, तामिळनाडूच्या सालेममध्ये एनॉर्थोसाइट नावाच्या खडक आहेत, जे चंद्रावरील खडकांशी संबंधित आहेत. शास्त्रज्ञांनी प्रथम त्या खडकांचे प्रजनन केले आणि नंतर ते बंगळुरूमध्ये आणले. येथे ते चंद्राच्या पृष्ठभागाच्या दृष्टीने बदलले आणि नंतर चाचणी साइट तयार केले. ही माती चंद्राच्या पृष्ठभागाशी अगदी जुळते आणि अपोलो -16 द्वारे चंद्रातून आणलेल्या नमुन्यांशी देखील जुळते.

चंद्रावर दोन प्रकारचे पृष्ठभाग
चंद्राचे पृष्ठभाग दोन प्रकारचे आहे. पहिल्याला हायलँड म्हणतात. त्याची माती इस्रोने तयार केली होती. 83 टक्के चंद्र हाईलँडचा आहे. या पृष्ठभागामध्ये जास्त अ‍ॅल्युमिनियम आणि कॅल्शियम असते. दुसरे पृष्ठभाग मेयर आहे. चंद्रावर दिसणाऱ्या काळ्या खड्ड्यांच्या आतील पृष्ठभागाला मेयर म्हणतात. त्यात लोह, मॅग्नेशियम आणि टायटॅनियम असते. बरेच कमी देश आहेत ज्यांनी आपल्या देशात चंद्राचा हायलँड पृष्ठभाग कृत्रिमरित्या तयार केला आहे.