नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था : भारत-पाकिस्तान, आफ्रिका, पश्चिम आशिया आणि दक्षिण आशियामध्ये नुकत्याच झालेल्या टोळ आपत्तीमुळे आंतरराष्ट्रीय समुदायामध्ये मोठी चिंता निर्माण झाली आहे. चिनी तज्ज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, टोळांच्या धोक्याच्या पार्श्वभूमीवर आंतरराष्ट्रीय सहकार्य बळकट केले जावे. दरम्यान, असे आढळले आहे की एक चौरस किलोमीटर क्षेत्रावरील टोळांचा झुंड दिवसातून ३५,००० लोकांचे अन्न खाऊ शकतो.
अलिकडच्या काही महिन्यांत, अनेक देश टोळांपासून त्रस्त आहेत. संयुक्त राष्ट्रांच्या अन्न व कृषी संघटनेने प्रसिद्ध केलेल्या अहवालानुसार टोळांचे संकट पश्चिम आफ्रिका ते पूर्व आफ्रिका आणि पश्चिम आशिया ते दक्षिण आशियापर्यंतच्या २० देशांपेक्षा अधिक पसरले आहे. त्याचे एकूण प्रभावित क्षेत्र १६ दशलक्ष चौरस किलोमीटरपेक्षा जास्त आहे. वाळवंट टोळांनी त्यांच्या सीमा-ओलांडण्याच्या स्थलांतरात कोट्यवधी हेक्टर वनस्पती खाल्या आहेत, ज्या प्रभावित क्षेत्रांत आधीच असुरक्षित अन्न सुरक्षा परिस्थिती वाढली आहे. विश्लेषकांच्या म्हणण्यानुसार, नियंत्रणासाठी कोणतीही उपाययोजना न केल्यास यावर्षी जूनपर्यंत वाळवंटातील टोळांची संख्या ५०० पटीने वाढू शकेल आणि ती आफ्रिका आणि आशियातील ३० देशांमध्ये पसरेल.
ही टोळ आपत्ती इतकी गंभीर का ?
चिनी अ‍ॅकॅडमी ऑफ अ‍ॅग्रीकल्चरल सायन्सेसचे संशोधक चांग ज्येह्वा म्हणाले की, हे २०१८ ते २०१९ या काळात या भागातील पावसाशी संबंधित आहे. पुरेसे पाणी वाळवंटातील टोळ वाढविण्यासाठी एक चांगले वातावरण तयार करते. वाळवंटातील टोळ हा जगातील सर्वात विध्वंसक स्थलांतर करणारे कीटक मानला जातो. ते दररोज १५० किमी हवेत उड्डाण करू शकतात आणि सुमारे ३ महिने जगू शकतात.
तज्ञांचा विश्वास आहे की चीनी ऐतिहासिक डेटामध्ये वाळवंटातील टोळ नष्ट झाल्याची कोणतीही नोंद नाही. सीमावर्ती भागांची भूगोल, हवामान वातावरण आणि टोळ यांच्या स्थलांतरित सवयीसारख्या घटकांनुसार, वाळवंटी टोळांचा चीनला नुकसान होण्याची शक्यता कमी आहे. चांग ज्येह्वा म्हणाले की, वाळवंटातील टोळ चीनमध्ये दाखल झाले तर चीन आपले नुकसान कमी करण्यास सक्षम आहे. चांग यांच्या मते, टोळांचा त्रास हा फक्त बाधित भागाचा प्रश्नच नाही तर जागतिक समस्यादेखील आहे. आपत्तीचा इशारा देणे आणि अभिप्राय घेणे याशिवाय आंतरराष्ट्रीय सहकार्य मजबूत करणे देखील महत्वाचे आहे.