काय सांगता ! होय, सेवानिवृत्तीचे वय 62 वर्ष, परंतु ‘मनरेगा’मध्ये वयाच्या 90 व्या वर्षीही मिळतंय काम

नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – मध्य प्रदेश सरकार वयाच्या 62 व्या वर्षी आपल्या कर्मचार्‍यांना व अधिकाऱ्यांना सेवानिवृत्त करते, परंतु महात्मा गांधी ग्रामीण रोजगार हमी योजनेत (मनरेगा) कामगारांसाठी सेवानिवृत्तीचे कोणतेही वय ग्राह्य धरले जात नाही. राज्यातील मनरेगाची आकडेवारी धक्कादायक आहे. राज्यातील 15 हजाराहून अधिक कामगार वयाच्या 90 व्या वर्षी काम करीत आहेत तर तीन लाखाहून अधिक मजूर 61 ते 80 वयोगटातील आहेत.

ही आकडेवारी स्वीकार्य नसली तरीही मनरेगा वेबसाइट आणि जिल्हा पंचायत अधिकाऱ्यांचा दावा आहे की या योजनेत बरेच वयोवृद्ध कामगारदेखील कार्यरत आहेत. आयुष्याच्या शेवटच्या टप्प्यात पोहोचलेल्या या मजुरांना केवळ पाणी वाटण्यासाठी आणि कामावर देखरेख ठेवण्यासाठी मजुरी दिली जाते.

किमान वयोमर्यादा निश्चित परंतु जास्तीत जास्त वयोमर्यादेचा उल्लेख नाही
मनरेगा कायद्यानुसार काम करण्यास इच्छुक कामगारांसाठी किमान वयोमर्यादा निश्चित केली आहे, परंतु जास्तीत जास्त वयाचा उल्लेख नाही. कामगारांचे वय किमान 18 वर्षे असणे अनिवार्य आहे, परंतु जास्तीत जास्त वय निश्चित करण्यात आलेले नाही.

वय श्रेणी निश्चित केली जाते
मनरेगामध्ये काम करणारे आणि काम मागणाऱ्यांच्या वयावर आधारित सरकारने वेगवेगळ्या प्रकारची श्रेणी तयार केली आहे. त्याची सुरुवात 18 ते 80 वर्षांपर्यंत आणि त्याहून अधिक काळ मानली गेली आहे. पहिली श्रेणी 18 ते 30 वर्ष वयोगटातील, द्वितीय श्रेणी 31 ते 40 वर्ष वयोगटातील, तृतीय श्रेणी 41 ते 50 वर्ष वयोगटातील, चौथी श्रेणी 51 ते 60 वयोगटातील, पाचवी श्रेणी 61 ते 80 वयोगटातील व शेवटची श्रेणी 80 वर्षांपेक्षा जास्त वयोगटातील कामगारांसाठी आहे. राज्यात सध्या 80 ते 90 वयोगटातील सुमारे 3 हजार कामगार कार्यरत आहेत, ज्यांना 190 रुपये प्रतिदिवसाप्रमाणे रोजंदारी दिली जात आहे.

मध्यप्रदेशमध्ये कामगारांचे वय व संख्या
– 18 ते 30 वर्षे : 6 लाख 38 हजार 451

– 31 ते 40 वर्ष : 16 लाख 59 हजार 612

– 41 ते 50 वर्ष : 12 लाख 97 हजार 982

– 51 ते 60 वर्ष : 7 लाख 58 हजार 367

– 61 ते 80 वर्ष : 3 लाख 33 हजार 571

– 90 वर्ष : 15 हजार 88 वयोवृद्ध काम करत आहेत.

मनरेगा अंतर्गत 18 ते 90 वर्षांतील कामगारांना काम दिले जात आहे. फरक फक्त इतकाच आहे की वृद्ध कामगारांना पीएम आवास अंतर्गत बांधकामाचे काम दिले जाते. तेथे त्यांना पाणी वाटण्याचे काम दिले जाते.