Coronavirus : ‘या’ कारणामुळं पाकिस्तानमध्ये सर्वाधिक बर्बादी करणार ‘कोरोना’ !

नवी दिल्ली, वृत्तसंस्था : 1 एप्रिल पर्यंत पाकिस्तानात कोरोना विषाणूच्या संसर्गाची 2300 हून अधिक प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत आणि 32 लोकांचा यात मृत्यू झाला आहे. दक्षिण आशियात सर्वाधिक कोरोना विषाणूची लागण पाकिस्तानमध्ये झाली आहे. लोकसंख्येच्या बाबतीत पाकिस्तान जगात पाचव्या स्थानावर आहे. डगमगती अर्थव्यवस्था आणि आरोग्यविषयक कमकुवत सुविधांमुळे पाकिस्तानमध्ये कोरोना विषाणूचा धोका आणखी गंभीर झाला आहे.

सध्या पाकिस्तानमध्ये कोरोना विषाणूची प्रकरणे कमी आहेत पण त्यांची अर्थव्यवस्था आधीच वाईट परिणामांचा सामना करत आहे. कोरोना विषाणूच्या परिणामामुळे पाकिस्तानला 30 अब्ज रुपयांचे नुकसान झाले आहे. एका अंदाजानुसार, जर पाकिस्तानमधील कोरोना विषाणूची परिस्थिती आणखी बिकट झाली तर पाकिस्तानला 1.3 ट्रिलियन रुपयांचे नुकसान सहन करावे लागू शकते. पाकिस्तान आधीच अनेक देशांच्या कर्जाखाली बुडलेला आहे.

कोरोनामुळे उद्भवणाऱ्या आर्थिक संकटाचा इशारा संयुक्त राष्ट्रांनीही दिला आहे. यूएन कॉन्फरन्स ऑन ट्रेड डेव्हलपमेंट (यूएनसीटीएडी) च्या मते, पाकिस्तानसारख्या विकसनशील देशांना मोठ्या संकटाचा सामना करावा लागू शकतो. प्रचंड कर्ज आणि आर्थिक मंदी यांच्यासह एकत्रित कोरोना विषाणूची लागण पाकिस्तान, अर्जेंटिना आणि उप-सहारा आफ्रिकन देशांकरिता अतिशय भयानक संकट आणेल. या अहवालानुसार निर्यातीतील घट, चलनवाढीची घट आणि चलन अवमूल्यन यामुळे या देशांच्या अर्थव्यवस्थेला मोठा धक्का बसणार आहे. हे आर्थिक संकट 2008 च्या आर्थिक संकटापेक्षा वाईट असणार आहे.

कोरोना विषाणूच्या संकटाला तोंड देण्यासाठी पाकिस्तान सरकारने 1.2 ट्रिलियन रुपयांची आर्थिक योजना आणली आहे. या उपक्रमांतर्गत सरकार पुढील चार महिन्यांत बेनझीरच्या उत्पन्न आधार रकमेची रक्कम दरमहा 3000 रुपयांपर्यंत वाढवेल, ज्यामुळे थेट 1 कोटी घरांना फायदा होईल. या व्यतिरिक्त व्यावसायिकांना मदत करण्यासाठी 100 अब्ज रुपये खर्च करण्यात येणार आहेत. या योजनेच्या निधीसाठी सरकार जागतिक नाणेनिधी आणि जागतिक बँकेशी चर्चा करीत आहे.

अर्थव्यवस्था कोसळण्याच्या भीतीने पाकिस्तानचे पंतप्रधान इम्रान खान यांनी अद्याप देशभरात लॉकडाउन लागू केलेले नाही. मात्र, इराणमधून परत आलेल्या मोठ्या संख्येने लोकांना संसर्ग झाल्याचे समजल्यानंतर पाकिस्तानने इराण आणि अफगाणिस्तानची सीमा बंद केली आहे. पाकिस्तानमधील सर्व देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे देखील स्थगित करण्यात आली आहेत. लॉकडाऊन लागू न करण्याच्या निर्णयावर पाकिस्तानचे पंतप्रधान इमरान खान यांनी टीका केली होती की कोरोना विषाणूच्या आधी आपण उपासमार आणि दारिद्र्याने लोकांना मारणार नाही. कोरोना विषाणूमुळे सर्वाधिक प्रभावित झालेल्या प्रांत सिंधने संपूर्ण लॉकडाऊन केले आहे तर पंजाब, खैबर पख्तूनख्वा आणि बलुचिस्तानमध्ये अर्धवट लॉकडाऊन लागू केले आहे.

पाकिस्तानच्या विनाशकारी आरोग्य सुविधांबाबतही चिंता व्यक्त केली जात आहे. जर अंशतः अंमलात आणलेली लॉकडाऊन प्रभावी ठरली नाहीत तर पाकिस्तानची आरोग्य सेवा ती हाताळू शकणार नाही. पाकिस्तान जीडीपीच्या केवळ 2.4 टक्के आरोग्य क्षेत्रावर खर्च करते. गुणवत्ता आणि आरोग्य सुविधांमध्ये प्रवेशाच्या बाबतीत पाकिस्तान भारत, बांगलादेश आणि श्रीलंकापेक्षा खूप मागे आहे. 195 देशांपैकी पाकिस्तानचा क्रमांक 154 आहे. पाकिस्तानमध्ये 194,000 आरोग्य कर्मचारी आहेत, त्यापैकी केवळ 30,000 लोकांना आयसीयूमध्ये काम करण्याचा अनुभव आहे. इथली लोकसंख्या 20 कोटींपेक्षा अधिक आहे, अशा परिस्थितीत कोरोना विषाणू या साथीचा रोग पसरल्यास एक मोठे संकट येईल.

तथापि, कोरोना विषाणूच्या संसर्गाच्या वेळीही चीन पाकिस्तानच्या पाठीशी आहे. पाकिस्तानची आरोग्य सेवा दुरुस्त करण्यास चीनने मदत केली आहे. 25 मार्च रोजी चीनने मोठ्या प्रमाणात वैद्यकीय साहित्य पाकिस्तानला पाठवले. चीनने दोन जहाज आणि कित्येक ट्रकमधून वैद्यकीय किट आणि औषधे पाकिस्तानला पाठविली आहेत. पाकिस्तानकडे चीनने पाठविलेल्या मालाची किंमत 6.7 कोटी रुपये आहे. त्यापैकी 5 लाख सर्जिकल मास्क, 50 हजार टेस्टिंग किट, 15 हजार प्रोटेक्टिव सूट्स आणि 50 हजार N96 प्राप्तकर्ता आहेत.

चीनने पाकिस्तानला वैद्यकीय साहित्य पाठविणे सुरूच ठेवण्याचे आश्वासन दिले आहे. या आठवड्यात पाकिस्तानला चीनकडून 20 टन वैद्यकीय वस्तू आणि 20 व्हेंटिलेटर मिळतील अशी अपेक्षा आहे. पाकिस्तानच्या राष्ट्रीय आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरणाचे अध्यक्ष लेफ्टनेंट मोहम्मद अफझल यांनी जाहीर केले आहे की पुढील आठवड्यात चीन मेडिकल सप्लायमधून आणखी जहाजे दाखल होतील. यावेळी 100 टन वैद्यकीय पुरवठा चीनहून पाकिस्तानात येणार असल्याचे सांगितले जात आहे. चीनमुळे पाकिस्तानमधील वैद्यकीय सुविधा वाढल्या आहेत.

पाकिस्तानमध्ये 19 हजार 670 आयसीयू बेड आणि 1.5 लाखाहून अधिक क्वारंटाइन सुविधा आहेत. पाकिस्तानमध्ये आता 2,200 व्हेंटिलेटर आहेत. तथापि, असेही म्हटले जात आहे की कोरोना पाकिस्तानमध्ये पाय पसरवू लागला तर चिन कडून येणारी मदत देखील कमी पडू शकते.