वैज्ञानिकांनी शोधली एक अशी ‘कॅप्सूल’, जी बिघडलेल्या हृदयावर अडीचपट वेगानं करेल ‘उपचार’

नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था –  अमेरिकेच्या राईस युनिव्हर्सिटीच्या शास्त्रज्ञांना हृदयविकाराच्या झटक्याने हृदयाच्या पेशींना झालेल्या नुकसानीची भरपाई करण्याचा नवीन उपाय सापडला आहे. त्यांनी स्टेम सेल्ससह सुसज्ज एक अशी कॅप्सूल विकसित केली आहे, जी अडीचपट वेगाने हृदयाची दुरुस्ती करण्यास सक्षम असेल. अभ्यासाचे निकाल ‘रॉयल सोसायटी ऑफ जर्नल बायोमेटेरियल सायन्स’च्या नुकत्याच आलेल्या अंकात प्रकाशित झाले आहेत.

कसे केले गेले मूल्यांकन?

राईस युनिव्हर्सिटी आणि बेलर कॉलेज ऑफ मेडिसिनमधील संशोधकांनी उंदीरातील कॅप्सूलच्या परिणामाचे मूल्यांकन केले. त्यांनी संरक्षित स्टेम पेशींचे दहा उंदरांमध्ये कॅप्सूलमध्ये पुनर्रोपण केले. त्याच वेळी इतर दहा उंदरांच्या हृदयात अशा स्टेम पेशी टाकल्या, ज्यावर कॅप्सूलचे सुरक्षा कवच नव्हते.

चार आठवड्यांनंतर त्यांनी एमआरआयद्वारे सर्व उंदरांच्या हृदयात नवीन पेशी आणि ऊतींच्या विकासाची गती पाहिली. या दरम्यान कॅप्सूलमध्ये संरक्षित असलेल्या स्टेम सेल्सची सुरक्षितता असणार्‍या उंदरांमध्ये अडीचपट वेगाने नवीन पेशी आणि ऊती तयार झाल्याचे दिसून आले.

लवकरच होईल भरपाई

मुख्य संशोधक वेसेह घानटा यांच्या म्हणण्यानुसार, अमेरिकेत दर ४० सेकंदाला एका व्यक्तीला हृदयविकाराचा झटका येतो. बहुतेक प्रकरणांमध्ये हृदयात रक्तपुरवठा करणार्‍या रक्तवाहिन्यांमध्ये चरबीचे संचय हे मुख्य कारण असते. खरं तर वाहिन्या ब्लॉक झाल्यामुळे हृदयाच्या पेशींना पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही आणि त्यांचा मृत्यू होतो.

ते म्हणाले की, हृदयविकाराच्या झटक्याने पीडिताचे हृदय हळूहळू रक्त पंप करते. पूर्ण क्षमतेने कार्य करण्यासाठी त्यामध्ये नवीन ऊतींचे उत्पादन सुनिश्चित करणे आवश्यक असते. या दिशेने स्टेम सेल्स सर्वात प्रभावी सिद्ध होतात.

शरीराच्या मुख्य पेशी

स्टेम सेल्स या शरीराच्या मुख्य पेशी असतात. त्यांच्यात हाडे, स्नायू आणि ऊतींपासून संपूर्ण अवयव विकसित करण्याची क्षमता आढळते.

घानटा यांच्या मते, ताज्या अभ्यासात असे दिसून आले आहे की जर जैविक घटकांपासून तयार केलेल्या कॅप्सूलमध्ये स्टेम पेशी कैद केल्या गेल्या, तर त्यांचे नवीन ऊतक विकसित करण्याची क्षमता अडीच पटींनी वाढते.

पेशी दीर्घ काळापासून बाह्य घटकांपासून सुरक्षित असणे याचे मुख्य कारण आहे. इतकेच नव्हे तर बाह्य घटक मानून शरीर त्यांच्या विरूद्ध प्रतिरोधक पेशीही तयार करू शकत नाही. अभ्यासाचे परिणाम ‘रॉयल सोसायटी ऑफ जर्नल बायोमटेरियल सायन्स’च्या नुकत्याच अंकात प्रकाशित झाले आहेत.