पोलीसनामा ऑनलाईन : छत्रपती शिवाजी महाराज, भारतातील एक वीर पुत्र, त्यांना ‘हिंदू हृदय सम्राट’ या नावाने देखील संबोधले जाते. १९ फेब्रुवारी १६३० रोजी त्यांच्या जन्म शिवनेरी किल्यावर झाला.छत्रपती शिवाजी महाराज हे केवळ एक महान शासकच नव्हते तर दयाळू योद्धे देखील होते. यांच्यासंदर्भात अश्या अनेक गोष्टी आहेत ज्या जाणून घेणे महत्वाच्या आहेत.
कुशल राज्यकर्ता :
छत्रपती शिवाजी महाराज शहाजी आणि जिजाबाई यांचे पुत्र होते. छत्रपती शिवाजी महाराज सर्व धर्मांचा समान मान देत. ते सक्तीने धर्मांतराच्या विरोधात होते. त्याच्या सैन्यात मुस्लिम मोठ्या पदावर होते. इब्राहिम खान आणि दौलत खान यांनी त्यांच्या नौदलात विशेष पदे भूषविली. सिद्दी इब्राहिम त्यांच्या सैन्याच्या तोफखाना प्रमुख होता.
सैनिकी रणनीतिकार :
छत्रपती शिवाजी महाराजांनी आपल्या सैनिकांची संख्या 2 हजार वरून 10 हजार केली. नौदलाचे महत्त्व समजणार्‍या भारतीय राज्यकर्त्यांपैकी ते पहिले होते. त्यांनी सिंधुगड आणि विजयदुर्ग येथे आपले नाविक किल्ले बांधले. रत्नागिरीमध्ये त्यांनी आपली जहाजे दुरुस्त करण्यासाठी किल्ला बांधला.
एक शूर योद्धा :
त्यांचे सैन्य पहिले होते ज्यात गनिमी युद्धाचा जोरदार वापर केला गेला. छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जमीनी युद्धात प्रभुत्व होते, ज्याचा फायदा त्यांना शत्रूंचा सामना करण्यात झाला. पेशावर सैन्य तयार करणारे ते पहिले शासक होते.
सर्व धर्मांचा आदर :
धार्मिक हिंदूंसह इतर धर्मांचाही ते आदर करीत असे. त्यांना संस्कृत आणि हिंदू राजकीय परंपरेचा विस्तार करायचा होता. पारशीऐवजी त्याच्या दरबारात मराठी वापरली जात असे. ब्रिटीश इतिहासकारांनी त्याला दरोडेखोर म्हटले पण दुसऱ्या स्वातंत्र्यलढ्यात त्यांची भूमिका एक महान हिंदू राज्यकर्ता म्हणून दर्शविली गेली. महाराजांनी बऱ्याच मशिदींच्या बांधकामासाठी अनुदान दिले, ज्यामुळे हिंदू पंडित तसेच मुस्लिम संत व फकीर यांचा त्यांचा आदर करील.
मुघलांशी केला संघर्ष :
छत्रपती शिवाजी महाराजांनी १६५७ पर्यंत मुघलांशी सौहार्दपूर्ण संबंध ठेवले. विजापूर जिंकण्यासाठी महाराजांनी औरंगजेबाला मदत केली, पण अट अशी होती की विजापूरची गावे आणि किल्ले मराठा साम्राज्याखालीच राहिले पाहिजेत. मार्च १६५७ मध्ये या दोघांमधील युद्ध सुरू झाले आणि या दरम्यान अशा बर्‍याच प्रकारच्या लढाया झाल्या ज्यावर कोणताही तोडगा निघाला नाही.
अशी दिली होती मात :
छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या वाढत्या पराक्रमामुळे घाबरून, विजापूरचा शासक आदिलशहाने महाराजांना ताब्यात घेण्याची योजना आखली, परंतु अयशस्वी झाल्यानंतर आदिलशहाने त्यांच्या वडिलांना शहाजी यांना अटक केली. ही घटना समजल्यानंतर महाराज संतापले. त्यांनी धोरण व धैर्य वापरुन छापा टाकला आणि त्यांच्या वडिलांना या कैदेतून मुक्त केले. वडिलांना कैदेतून सोडल्यामुळे छत्रपती शिवाजी महाराजांनी पुरंदर व जावेली किल्ले काबीज केले. या घटनेनंतर औरंगजेबाने जयंदर आणि दिलीप खानला पुरंदर करारावर स्वाक्षरी करण्यासाठी महाराजांकडे पाठवले. करारानुसार छत्रपती शिवाजी महाराजांना 24 किल्ले मोगल राज्यकर्त्याला द्यायचे होते. यानंतर औरंगजेबाने महाराजांना आग्रा येथे बोलावून कैद केले. मात्र, महाराज त्यांच्या बुद्धी चातुर्याने तेथून सुखरूप परत आले.
यानंतर, छत्रपती शिवाजी महाराजांनी आपल्या पराक्रमाच्या जोरावर पुन्हा सर्व २४ किल्ले जिंकले, या शौर्यानंतर महाराजांना छत्रपतींची पदवी मिळाली. महाराजांबद्दल आणखी एक गोष्ट सांगायची झाली तर ते दसर्‍याच्या निमित्ताने आपल्या मोहिमेची सुरूवात करीत. दरम्यान, ३ एप्रिल, १६८० रोजी तीन आठवड्यांपर्यंत असलेल्या तापामुळे त्यांचे निधन झाले.