पोलीसनामा ऑनलाईन, दि. 22 ऑगस्ट : आपले जीवन आरोग्यदायी असावे, म्हणून आपण याबाबत अधिक माहिती घेतली पाहिजे. विकसित देशात आणि विकसनशील देशात आढळणारे रोग आणि आजार यावर सतत अभ्यास आणि संशोधन केले जात आहे. तसेच यातून मिळालेली माहिती लोकांना विविध माध्यमातून सांगितली जात असते. तर, आज आपण क्रॉन रोग म्हणजे काय हे जाणून घेऊया.
क्रॉन रोग हा इन्फ्लेमेटरी बाउल डिझीज (आयबीडी)चा एक प्रकार असून यात पाचन प्रणालीत खूप सूज येते आणि तोंडापासून गुदद्वारापर्यंतील कोणत्याही भागावर परिणाम करू शकते. हा रोग प्रामुख्याने विकसनशील देशात आढळून येतो. याची जगभरात 0.3% पेक्षा अधिक प्रमाणात बाधा होत आहे. तुलनात्मक निरीक्षण असे दाखवते की, इतर आशियाई देशांपेक्षा भारतात या रोगाचा प्रसार सर्वात अधिक आहे.
याची मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे काय आहेत?, हेही जाणून घेऊया
प्रामुख्याने, क्रॉन रोगामध्ये लहान आतड्याच्या खालील विभागावर परिणाम होतो. चिन्हे आणि लक्षणे सौम्य तसेच ते गंभीर असू शकतात. सामान्यतः हळूहळू विकसित होतात, परंतु काहीवेळेस अचानकपणे उद्भवू देखील शकतात.
रोग झाला असताना दिसून येणारी लक्षणे पुढीलप्रमाणे आहेत:
सतत होणारा अतिसार.
ताप.
थकवा.
पोटात दुखणे आणि कळ येणे.
रक्तरंजित मल.
तोंडात फोड येणे.
कमी भूक.
वजन कमी होणे.
फिस्टुला तयार झाल्यामुळे गुदद्वार भागामध्ये वेदना.
क्रॉन रोगाचे गंभीर स्वरूपात पुढील लक्षणे दिसतात:
डोळा, सांधे आणि त्वचेची सूज.
हिपॅटिक आणि बिलियरी नलिकांची सूज.
मुलांत विलंबित वाढ आणि लैंगिक विकास.
याची मुख्य कारणे ही आहेत?
पुरूष आणि स्त्री या दोघांवर याचे सारखेच परिणाम होतात. सामान्यपणे 15-35 वर्षे या वयोगटातील लोकांमध्ये दिसून येते. क्रॉन रोगासाठी जबाबदार असे विशिष्ट कारण नाही.
रोगाचा धोका वाढविणारे काही घटक पुढीललप्रमाणे:
आनुवंशिकता: क्रॉन रोगाचा कौटुंबिक इतिहास असलेली व्यक्ती सर्वात अधिक धोक्यात असते.
रोगप्रतिकारक प्रणाली: असे सांगितले जाते की, विषाणू किंवा बॅक्टेरियम अस्वाभाविक इम्युन-मेडिएटेड प्रतिसाद चालू करतात ज्यामुळे रोगप्रतिकारक प्रणाली पाचन तंत्रातील पेशींवर हल्ला करते, ज्यामुळे सूज येते.
शहरी भागात राहणे यासारखे पर्यावरणीय घटक आणि फॅटयुक्त आणि रिफाइन्ड खाद्यपदार्थांचे सेवन भूमिका बजावते.
पूर्व युरोपियन वंशाच्या लोकांना याचा धोका अधिक आहे.
याचे निदान आणि उपचार असे केले जातात :
काही सामान्य चाचण्या ज्या करायला सांगितले जाऊ शकते.
त्या चाचण्या पुढीलप्रमाणे आहेत.
रक्त चाचण्या:
कोणतेही संसर्ग, नेमिया, दाहक प्रतिसाद आणि कोणतेही जीवनसत्व किंवा खनिजांची कमतरता शोधून काढणे.
रक्त शोधण्यासाठी स्टूलचे मूल्यांकन केले जाऊ शकते, जे पाचन मार्गातील रक्तस्त्राव दर्शवते.
रक्तात बायोमार्कर्स(न्टीबॉडीझ) ची उपस्थितता.
इमेजिंग चाचण्या:
स्टॅन्डर्ड आणि कॉन्ट्रास्ट एक्स-रे.
कॉम्प्युटेड टोमोग्राफी (सीटी) स्कॅन.
ल्युकोसाइट स्किन्टिग्राफी.
एन्डोस्कॉपी.
मॅग्नेटिक रेझोनन्स इमेजिंग(एमआरआय).
औषधे, आहारातील बदल आणि कधीकधी प्रभावित भाग काढण्यासाठी शस्त्रक्रिया यांच्या वापरावर उपचार मुख्यतः केंद्रित असते.
रोगप्रतिकारक प्रणाली नियंत्रित करणारे आणि सूज कमी करणारी औषधे सामान्यतः लिहून दिले जातात. इम्यूनोमॉड्यूलेटर चा उपयोग न्टी-इन्फ्लामेटरी एजंट सोबत केला जाऊ शकतो.
या स्थितीत भूक कमी झाली असल्याने, आहारातील बदल संतुलित आहार घेण्यास मदत करतात. मसालेदार, तेलकट आणि फायबरयुक्त पदार्थांऐवजी बेचव पदार्थ खाल्याने सूज कमी होण्यास मदत होते.
शस्त्रक्रिया हा एक प्रभावी नॉन-ड्रग उपाचार पर्याय मानला जातो. जवळजवळ 70% रुग्णांना अखेरीस शस्त्रक्रियेची गरज भासू शकते.
स्वतःच्या-काळजीचे आणि फॉलो-अप उपाय पुढीलप्रमाणे :
तुम्ही घेतलेल्या सर्व निर्धारित आणि ओव्हर-द-काउंटर (ओटीसी) औषधे यांची यादी बनवावी. हे तुम्हाला आणि तुमच्या डॉक्टरांना तुमच्या स्थितीबद्दल अधिक जाणून घेण्यास मदत करते. तुम्हाला उपचार योजना तयार करण्यात मदत करते.
नॉन-स्टिरॉइडल न्टी-इन्फ्लेमेटरी ड्रग्ज टाळावेत. कारण ते स्थिती आणखी खराब करू शकतात. जर तुम्हाला ते घेण्याची गरज असेल तर प्रथम तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
नियमित मसालेदार पदार्थांचे सेवन करणे टाळावे. कारण, हे तुमची अस्वस्थता वाढवू शकतात.
तुमची लक्षणे ट्रॅक करावी आणि त्याची नोंद करावी.
तसेच नियमित फॉलो-अप भेटीसाठी जात जा.
(टीप : आपल्या ज्ञानात अधिक भर पडावी म्हणून हि माहिती केवळ आपल्याला माहित असावी म्हणून दिली जात आहे, हे आपल्या लक्षात असू द्या. याबाबत आपण वैद्यकीय सल्ल्यानुसार पुढील निर्णय आणि समज करून घ्यावेत. तसेच याबाबतच्या अधिक माहितीसाठी आपल्या वैद्यकीय तज्ञांशी संपर्क साधावा.)