नवी दिल्लीः वृत्तसंस्था – हिमालयात कमी होत असलेल्या हिमवर्षावसाठी स्थानिक लोक जबाबदार असल्याचे मानले जात होते. खरं तर, हिमालयात कमी हिमवर्षाव, बर्फाचे वेगवान वितळणे आणि हिवाळ्यातील रेषा बदलणे ही सर्व युरोपियन देशांमुळे होत आहेत. हे उघडकीस आले आहे की, देहरादून स्थित एक प्रमुख संस्था हिमालय वाचवण्याचे काम करते. युरोपियन देशांचे वायू प्रदूषण आणि विषारी वायूंचा आता आपल्या हिमालयावर परिणाम होत आहे. यामुळे हिमालयाचे आरोग्य ढासळत आहे. एका संशोधनानुसार, ग्लोबल वार्मिंगमुळे सप्टेंबर ते डिसेंबर या कालावधीत हिमालयात होणारी बर्फवृष्टी आता जानेवारी ते मार्च या कालावधीत सरकली आहे.
यामुळे जानेवारी ते मार्च या कालावधीत पडणारा बर्फ एप्रिल आणि मेमध्ये उष्णता येताच द्रुतपणे वितळतो. देहरादून स्थित वाडिया इन्स्टिट्यूट ऑफ हिमालयन भूविज्ञान च्या शास्त्रज्ञांनी हे संशोधन केले आहे. या संशोधनानुसार, उत्तराखंड, जम्मू-काश्मीर, हिमाचल प्रदेश, सिक्कीम आणि अरुणाचल प्रदेशात हिवाळी रेषा म्हणजेच हिमरेषा सुमारे 50 मीटरने खाली सरकली आहे. यामुळे बर्‍याच हिमालयीन वनस्पती आणि सफरचंदची प्रजाती नष्ट होण्याच्या मार्गावर पोहोचल्या आहेत.
आता देशाचे शास्त्रज्ञ आंतरराष्ट्रीय स्तरावर युरोपियन देशांकडून येणार्‍या प्रदूषणाविरोधात आवाज उठवतील. वाडिया इन्स्टिट्यूटचे डॉ. डीपी डोभाल सांगतात की, हिमालयात सप्टेंबरपासूनच हिमवृष्टी सुरू झाली होती. यावेळी मार्चपर्यंत बर्फ पडला. बर्फाचा थरही जाड होता. कारण नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी दरम्यान बर्फवृष्टी झाली होती. पण आता सप्टेंबर ते डिसेंबर या काळात होणारी हिमवृष्टी जानेवारी ते मार्च या काळात सरकली आहे. त्यामुळे जो बर्फ पडतो त्याला घनरूप होण्यास वेळ मिळत नाही. कारण उन्हाळ्याचा हंगाम एका महिन्यानंतरच येतो.
हिवाळी रेषा म्हणजेच स्नो लाइन किंवा स्नो लाइन मागे जाणे हे देखील कारण आहे. यावेळी, हिमालयात दोन प्रकारचे प्रदूषण आहे. प्रथम बायोमास प्रदूषण (कार्बन डाय ऑक्साईड) आणि द्वितीय घटक आधारित प्रदूषण. हे दोन्ही ब्लॅक कार्बन बनवतात. ज्यामुळे 15,000 हिमनग वितळत आहेत. आत्तापर्यंत, स्थानिक प्रदूषण एकटे हिमालय वितळण्यास जबाबदार मानले जात होते. परंतु आता हे स्पष्ट झाले आहे की, युरोपियन देशांमधून येणारे वायू प्रदूषण आणि विषारी वायू ग्लेशियर्सवर ब्लॅक कार्बनचे प्रमाण वाढवत आहेत.
तर, पूर्वी असे म्हटले जात होते की, यामागे उत्तराखंडमधील जंगलात लागलेली आग, लाकूड जाळणे आणि वाहनांचे प्रदूषण यामुळे हिमालयीन बर्फ वितळत आहे. पण आता या संशोधनातून एक नवीन पैलू समोर आले आहे.