दिवाळीच्या ‘ग्रीन फटाक्यां’वर ‘कोरोना’चे सावट, आत्तापासूनच झाले 20 % महाग

नवी दिल्ली, वृत्तसंस्था : जवळपास अजून महिनाभरात दिवाळीचा सण येणार आहे, परंतु असे दिसत नाही की या दिवसांमध्ये देखील ग्रीन फटाक्यांची (Green Crackers) भरपाई होऊ शकेल. गेल्या वर्षी ग्रीन फटाके विकणारे दुकानदार सध्या हातावर हात ठेऊन बसले आहेत. घाऊक बाजारात (wholesale Market) बसलेल्या अमित जैन यांच्या म्हणण्यानुसार यंदा फक्त 20 टक्के ग्रीन फटाक्यांची निर्मिती झाली आहे. शिवाय आता ग्राहक (Customer) नसल्यामुळे ग्रीन फटाके 15 ते 20 टक्क्यांनी महागले आहेत. जेव्हा ग्राहक बाजारात येतील तेव्हा ते अधिक महाग होतील.

बहुतेक फटाक्यांचे कारखाने आहेत बंद, नवीन माल येण्याची आता अपेक्षा नाही

जैन म्हणाले की, आता 15-20 दिवसात नवीन माल बाजारात येण्याची अपेक्षा देखील उरलेली नाही. सध्याला निम्म्याहून अधिक कारखाने बंद आहेत. सर्वोच्च न्यायालय आणि दिल्ली सरकारच्या म्हणण्यानुसार आता देशी फटाके विकता येणार नाहीत. विशेष म्हणजे ग्रीन फटाक्यांची निर्मिती भारतीय संशोधन संस्था राष्ट्रीय पर्यावरण अभियांत्रिकी संशोधन संस्थेने (NEERI) केली आहे. जगभरात याकडे प्रदूषणाला (Pollution) आळा बसविण्यासाठीचा एक चांगला मार्ग म्हणून पाहिले जाते. नीरीने असे फटाके शोधले आहेत, जे पारंपारिक फटाक्यांसारखेच आहेत, परंतु त्यांच्या ज्वलनामुळे प्रदूषण कमी होते. यामुळे दिवाळीच्या वेळी फटाके फोडण्याचा मोह देखील कमी होत नाही. ग्रीन फटाक्यांमुळे 50 टक्क्यांपर्यंत प्रदूषण कमी होते.

तीन प्रकारचे असतात ग्रीन फटाके, यामुळे फारच कमी प्रदूषण होते

ग्रीन फटाके प्रामुख्याने तीन प्रकारचे असतात. एक म्हणजे ते ज्वलनशीलतेसह पाणी तयार करतात ज्यामुळे सल्फर आणि नायट्रोजन सारखे हानिकारक वायू त्यांच्यातच विलीन होतात. त्यांना सेफ वॉटर रिलीव्हर्स असेही म्हणतात. दुसऱ्या प्रकारचे ग्रीन फटाके स्टार क्रॅकर्स म्हणून ओळखले जातात आणि ते सामान्य फटाक्यांपेक्षा कमी सल्फर आणि नायट्रोजन तयार करतात. त्यामध्ये कमीतकमी अ‍ॅल्युमिनियमचा वापर केला जातो. तिसऱ्या प्रकारचे फटाके हे अरोमा क्रॅकर्स आहेत, जे कमी प्रदूषणासह सुगंध देखील तयार करतात.