खेळण्यांसह रोजगारासाठी 2300 कोटी रुपये मंजूर, जाणून घ्या कोणत्या राज्यात सुरू होणार टॉय मॅन्युफॅक्चरिंग क्लस्टर

नवी दिल्ली, वृत्तसंस्था : केंद्र सरकारने देशातील विविध राज्यांत 8 टॉय मॅन्युफॅक्चरिंग क्लस्टर मंजूर केले आहेत. क्लस्टर्सच्या माध्यमातून देशातील पारंपारिक खेळण्यांच्या उद्योगास चालना दिली जाईल. या क्लस्टर्ससाठी 2,300 कोटी रुपये खर्च येणार आहेत. क्लस्टरमध्ये लाकूड, लोह, ताडाची पाने, बांबू आणि कपड्यांची खेळणी बनतील.

वाणिज्य मंत्रालयातील उद्योग प्रोत्साहन व अंतर्गत व्यापार विभाग, सूक्ष्म, लघु व मध्यम उद्योग मंत्रालय विद्यमान योजना जसे की, स्कीम ऑफ फंड फॉर रिजनरेशन ऑफ ट्रेडिशनल इंडस्ट्रीज अंर्तगत टॉय क्लस्टर विकसित होईल. माहितीनुसार एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, सध्याच्या योजनेंतर्गत सरकारला टॉय क्लस्टर स्थापन करायचे आहेत.

एमएसएमआय मंत्रालयाच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, नुकत्याच झालेल्या बैठकीत सरकारने 8 नवीन खेळण्यांचे क्लस्टर मंजूर केले आहेत. केंद्राच्या योजनेनुसार मध्य प्रदेशात सर्वात जास्त 3 क्लस्टर बनविण्यात येतील. यानंतर राजस्थानमध्ये दोन, कर्नाटक, उत्तर प्रदेश आणि तामिळनाडूमध्ये दोन टॉय मॅन्युफॅक्चरिंग क्लस्टर असतील. विशेष म्हणजे पीईपी योजनेंतर्गत कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेशमध्ये दोन टॉय क्लस्टर तयार केले गेले आहेत.

आता सहा महिन्यांत मिळणार मान्यता
एमएसएई मंत्रालयाच्या अधिकाऱ्याने सांगितले की, सरकार क्लस्टर बनवण्यासाठी खूप वेगवान काम करीत आहे. आता 6 महिन्यांत मान्यता मिळणार आहे. यानंतर ते स्थापित करण्यास अधिक 6 महिने घेत आहेत. त्याचबरोबर, अस्तित्त्वात असलेल्या क्लस्टर्समध्ये कौशल्य विकास, सामान्य सुविधा केंद्रे, इमारतींच्या घरांच्या सुविधा आणि विपणन आणि ई-कॉमर्स सहाय्य या सुविधा स्थानिक उद्योगांना दिल्या जात आहेत. आणखी एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, पीईपी योजनेंतर्गत 35 क्लस्टर तयार करण्याची योजना आहे.

खेळण्यांमधील चीनचे वर्चस्व कमी करण्याची सरकारची योजना
2019 – 20 मध्ये देशात सुमारे 1.5 अब्ज किमतीची खेळणी आयात केली गेली. घरगुती खेळण्यांच्या बाजारामधील सुमारे 90% खेळणी चीन आणि तैवानमधून येतात. म्हणून, खेळण्यांच्या निर्मितीमध्ये आत्मनिर्भर होऊन चीनचे वर्चस्व कमी करायचे आहे, अशी सरकारची इच्छा आहे. सध्या भारतीय टॉय स्टोरीसाठी राष्ट्रीय कृती योजनेंतर्गत केंद्र सरकार पावले उचलत आहे. त्याच वेळी, क्वालिटी कौन्सिल ऑफ इंडियाने (क्यूसीआय) नुकत्याच केलेल्या अभ्यासानुसार, आयात केलेल्या खेळण्यांपैकी 67% चाचणी अयशस्वी झाली. हे उघड झाले की देशातच सुरक्षित खेळणी बनवणे फार महत्वाचे आहे. सध्या देशांतर्गत उत्पादन उद्योग मोठ्या प्रमाणात असंघटित आहे. या उद्योगात सुमारे 4000 MSME व्यवसाय करतात.

सुरू होणार पहिले व्हर्च्युअल इंडिया टॉय फेअर
काही दिवसानंतर, देशात प्रथमच व्हर्च्युअल इंडिया टॉय फेअर -2021 आयोजित करण्यात येणार आहे. यामध्ये, देशभरातील एक हजाराहून अधिक खेळणी उत्पादकांची खेळणी पाहण्याची आणि खरेदी करण्याची संधी असेल. ते 27 फेब्रुवारी ते 2 मार्च दरम्यान चालेल.