काय आहे इनसायडर ट्रेंडिंग ?, ज्यात अडकले फ्यूचर रिटेल लिमिटेडचे प्रवर्तक किशोर बियाणी

नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – कॅपिटल मार्केट रेग्युलेटर सेबीने फ्यूचर रिटेल लिमिटेड (FRL) चे प्रवर्तक किशोर बियानी यांना सिक्युरिटीज मार्केटमध्ये एका वर्षासाठी बंदी घातली आहे. म्हणजेच, आता एक वर्षासाठी ते शेअर बाजारामध्ये व्यवसाय करू शकणार नाही. त्यांच्यावर इनसाइडर ट्रेडिंगच्या आरोपाखाली बंदी घालण्यात आली आहे. जाणून घेऊया काय आहे इनसाइडर ट्रेडिंग?

इनसाइडर ट्रेडिंग म्हणजे काय ?
इनसाइडर ट्रेडिंगला आंतरिक व्यापार देखील म्हणतात. गुंतवणूकदारांच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी भांडवली बाजार नियामक सेबीने अंतर्गत व्यापारात बंदी घातली आहे. जेव्हा एखाद्या कंपनीच्या व्यवस्थापनाशी संबंधित एखादी व्यक्ती आपल्या आतील माहितीच्या आधारे आपले शेअर्स खरेदी करुन किंवा विकून चुकीचा नफा कमावते तेव्हा त्यास इनसाइडर ट्रेडिंग किंवा अंतर्गत व्यापार असे म्हणतात. त्याअंतर्गत सार्वजनिक बाजारभाव नसलेल्या संवेदनशील माहितीचा (यूपीएसआय) गैरवापर करून शेअर बाजारात बेकायदेशीर कमाई करणार्‍यांवर कठोर कारवाई केली जाते.

दरम्यान, कंपन्यांच्या उच्च व्यवस्थापनाला माहित आहे की भविष्यात कंपनी कोणती पावले उचलत आहे की, ज्यामुळे त्याचे शेअर्स वाढू किंवा घसरतील. या माहितीच्या आधारे, अशा व्यक्तीने माहिती सार्वजनिक होण्यापूर्वी शेअर्स खरेदी- विक्री करुन नफा कमावला तर त्याला अंतर्गत व्यापार असे म्हणतात.

सेबी या प्रकरणात अत्यंत कठोर आहे आणि कंपन्यांच्या व्यवस्थापनावर बारीक नजर ठेवून आहे. म्हणूनच कंपन्या आपल्या कर्मचार्‍यांना हे बॉण्ड भरायला लावतात की ते कंपनीची कोणतीही संवेदनशील माहिती सामायिक करणार नाहीत आणि यावर आधारित ते शेअर बाजारामध्ये कोणताही व्यापार करणार नाहीत.

हर्षद मेहता देखील अडकला होता
नव्वदच्या दशकात स्टॉक मार्केटमधील मोठ्या घोटाळ्यासाठी ओळखले जाणारे हर्षद मेहता यांच्यावर इनसाइडर ट्रेडिंगचा आरोप होता. सेबी अ‍ॅक्ट 1992 इनसायडर ट्रेडिंग हा गुन्हा आहे. व्हिसल बोअर आणि इनसाइडर ट्रेडिंगच्या व्यवसायाबद्दल माहिती देणार्‍यांना पुरस्कृत करण्याची सुविधा सेबीने केली आहे.

किशोर बियानीवरील आरोप
किशोर बियानी यांच्यावर 10 मार्च ते 20 एप्रिल 2017 या कालावधीत इनसायडर ट्रेडिंग व्यवसायाचा आरोप आहे. त्यांच्याखेरीज अनिल बियानी, फ्यूचर कॉर्पोरेट रिसोर्सेस प्रायव्हेट लिमिटेड आणि एफसीआरएल एम्प्लॉयमेंट वेलफेयर ट्रस्टलाही सिक्युरिटीज मार्केटवर एक वर्षासाठी बंदी घातली आहे. सेबीने किशोर बियानी, अनिल बियानी आणि फ्यूचर कॉर्पोरेट रिसोर्सेसवर प्रत्येकी एक कोटी रुपयांचा दंडही ठोठावला आहे. या तिघांना चुकीच्या पद्धतीने मिळवलेले 17.78 कोटी रुपये परत करण्यास सांगितले आहे. सेबीने त्या कालावधीत एफआरएलच्या शेअर्समध्ये होर्स ट्रेडिंगची तपासणी केली. कंपनीच्या शेअर बाजाराला संवेदनशील माहिती देण्यात येण्यापूर्वीच या युनिट्सनी कंपनीत समभाग खरेदी करून विक्री करुन नफा कमावला, असे तपासात उघड झाले आहे.