ताज्या बातम्याराष्ट्रीय

‘कोरोना’च्या संकटामध्येच ‘दैवी कणा’चा शोध घेणारा महाप्रयोग पुन्हा सुरू, जाणून घ्या

नवी दिल्ली, वृत्तसंस्था : कोरोना विषाणूमुळे जगातील सर्वात मोठी प्रयोगशाळा बंद झाली होती. दोन महिन्यांनंतर 18 मे 2020 रोजी या प्रयोगशाळेस पुन्हा सुरू केले गेले. त्यामुळे दैवी कणाच्या (God Particle) शोधाचा महाप्रयोग पुन्हा सुरू झाला आहे. स्वित्झर्लंडच्या जिनिव्हाजवळील सेंटर फॉर युरोपियन रिसर्च इन न्यूक्लिअर फिजिक्स (CERN) येथील लार्ज हॅड्रन कोलायडर मध्ये नियंत्रित पद्धतीने काम सुरू करण्यात आले आहे.

100 देशांतील एक हजाराहून अधिक वैज्ञानिक येथे वेगवेगळ्या गटांमध्ये काम करण्यास सुरवात करतील. 27 किमी लांबीच्या बोगद्यात हा महाप्रयोग सुरू आहे. पहिल्या टप्प्यात दैवी कणांच्या शोधाच्या दिशेने मोठे यश मिळाले होते. त्यानंतर फेब्रुवारी 2013 च्या महाप्रयोगानंतर ते अपग्रेडेशनसाठी बंद केले गेले. जे नंतर 2015 मध्ये परत उघडण्यात आले. आता दैवी कणांविषयी अधिक रहस्ये प्रकट करण्यास वैज्ञानिक तयार आहेत. सीईआरएन प्रयोगशाळेने आपल्या सर्व वैज्ञानिकांना सोशल डिस्टेंसिंगचे पालन करत काम करण्यास सांगितले आहे. तसेच संपूर्ण स्वच्छतेसह फेस मास्कचा वापर करण्यास सांगितले आहे. प्रयोगशाळेत प्रवेश करण्यापूर्वी प्रत्येक वैज्ञानिकांची कोरोना तपासणी केली जाईल.

सीईआरएन प्रयोगशाळेने सांगितले की, प्रयोगशाळा उघडण्याची तयारी 18 मे पर्यंत पूर्ण केली जाईल. त्यानंतर आम्ही दररोज 500 वैज्ञानिकांना प्रयोगशाळेत येण्याची परवानगी देऊ. ही प्रक्रिया 12 आठवडे चालेल. सध्या वैज्ञानिकांना केवळ 5-6 पद्धतींचे काम पूर्ण करण्यास परवानगी देण्यात आली आहे.

ही 5-6 कामे पूर्ण होताच,उर्वरित वैज्ञानिकांना परत बोलावण्यात येईल. यासह अन्य कामेही पूर्ण केली जातील. दैवी कण विश्वाच्या रचनेत आणि निर्मितीमध्ये समाविष्ट असलेल्या कणांच्या स्वरूपाचा अभ्यास करण्याचा मूळ सिद्धांत म्हणजे बिग बॅंग थेअरी आहे. सीईआरएन प्रयोगशाळेत विश्वाच्या उत्पत्तीची कारणे शोधली जात आहेत. विश्वाची उत्पत्ति एका महान स्फोटातून झाली. ज्यानंतर तो सतत पसरत आहे. सुरुवातीला ते गरम होते नंतर ते थंड झाले. या स्फोटामुळे तयार झालेल्या पदार्थाचा अभ्यास आणि त्याच्या संरचनेत समाविष्ट असलेले कण आणि त्या दरम्यान वेगवेगळ्या परिस्थितीत कार्यरत असलेल्या बलांचा अभ्यास आधुनिक कण भौतिकीचे केंद्र आहे.

या कणाचे नाव हिग्स बोसोन होते. हिग्स बोसोन आधुनिक कण भौतिकशास्त्राच्या मते पदार्थ क्वार्क्स आणि लेटरॉन नावाच्या मूलभूत कणांचा बनलेला असतो. या कणांच्या वस्तुमानास जबाबदार असलेल्या कणांना हिग्स बोसोन (दैवी कण) म्हणतात. विश्वामध्ये सर्व तारे, ग्रह आणि जीवन अस्तित्त्वात आणण्यासाठी हिग्स बोसन हा महत्त्वाचा एजंट असल्याचे मानले जाते. हिग्स बोसोनशी संबंधित सिद्धांत 1960 मध्ये ब्रिटिश शास्त्रज्ञ पीटर हीग्स ने दिला होता. ते म्हणाले की, विश्वाला अस्तित्वात आणणाऱ्या मोठ्या स्फोटानंतर पदार्थ वेगाने वस्तुमान ग्रहण करत आहे.

भारतीय वैज्ञानिक सत्येंद्र नाथ बोस यांच्या नावावर उप-अणू कण बोसोन चे नाव ठेवले गेले. हिग्स बोसोन म्हणजेच दैवी कणाचा देवाशी काही संबंध नाही. त्याला दैवी कण असे म्हटले जाते कारण तो जग बनवण्यासाठी आणि चालविण्यास कारणीभूत असलेला एक कण आहे, परंतु हा कण कोणीही पाहिलेला नाही. जसे की देवाबद्दल एक श्रद्धा असते, परंतु देवाला कोणीही पाहिले नसते. या कारणास्तव त्याला दैवी कण म्हणतात.