आजपासून बदलले ‘क्रेडिट-डेबिट’कार्ड संदर्भातील नियम, जाणून घ्या ‘फायदा’ अन् ‘नुकसान’

नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – 16 मार्च म्हणजेच आजपासून क्रेडिट आणि डेबिट कार्डशी संबंधित नियम बदलले आहेत. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (आरबीआय) दोन्ही कार्ड्सद्वारे व्यवहार करणे सोपे व अधिक सुरक्षित करण्याच्या दृष्टीने नवीन नियम लागू केले गेले आहेत. जरी आपल्याला यातून काही फायदे आहेत, तसेच तोटेही आहेत. यावर रिझर्व्ह बँकेने 15 जानेवारी रोजी एक अधिसूचना जारी केली होती. हे नवीन नियम प्रीपेड गिफ्ट कार्ड आणि मेट्रो कार्डवर लागू होणार नाहीत.

फक्त घरगुती व्यवहार होतील :
रिझर्व्ह बॅंकेने बँकांना डेबिट-क्रेडिट कार्ड पुन्हा जारी करताना केवळ एटीएम आणि पॉईंट ऑफ सेल (पीओएस) टर्मिनलवर व्यवहार करण्यासाठी सक्रिय करण्यास सांगितले आहे. नव्या नियमानुसार आता एटीएम व पीओएस टर्मिनलवर ग्राहक डेबिट व क्रेडिट कार्ड वापरू शकतील.

परदेश व ऑनलाइन व्यवहारांसाठी स्वतंत्र सुविधा घ्यावी लागणार :
जर ग्राहकांना ऑनलाइन व्यवहार, कॉन्टॅक्टलेस ट्रॅन्जेक्शन किंवा आंतरराष्ट्रीय व्यवहार करायचे असतील तर या सेवा चालू कराव्या लागतील. जुन्या नियमांनुसार या सेवा कार्डसह आपोआप येत होत्या , परंतु आता ग्राहकांच्या विनंतीनुसार त्या सुरू होतील. म्हणजेच जर आपल्याला परदेशी किंवा ऑनलाइन किंवा संपर्कविरहित व्यवहाराची सुविधा हवी असेल तर आपल्याला ही सेवा स्वतंत्रपणे घ्यावी लागेल.

सर्व कार्डांवर नियम लागू :
ज्यांच्याकडे सध्या कार्ड आहे ते त्यांच्या स्वत: च्या जोखमीवर निर्णय घेण्यास सक्षम असतील की त्यांना त्यांचे देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय कार्ड व्यवहार अक्षम करायचे की नाही. म्हणजेच, आपण इच्छित असल्यास आपण या सुविधा आपल्या डेबिट किंवा क्रेडिट कार्डवर अक्षम करू शकता.

बंद होणार ही सुविधा :
आपण डेबिट-क्रेडिट कार्ड ग्राहक असल्यास आणि आपण अद्याप आपल्या कार्डासह कोणतेही ऑनलाइन व्यवहार, कॉन्टॅक्टलेस लेनदेन किंवा आंतरराष्ट्रीय व्यवहार केले नाहीत, तर कार्डवरील या सेवा 16 मार्चपासून आपोआप बंद होतील. म्हणजेच ही सुविधा सुरू ठेवण्यासाठी प्रत्येक डेबिट आणि क्रेडिट कार्ड कमीतकमी 16 मार्चपूर्वी एकदा ऑनलाईन आणि संपर्कविहीन व्यवहार झाले पाहिजेत. रिझर्व्ह बँकेने सर्व बँकांना आठवड्यातून सातही दिवस, दिवसाचे 24 तास सेवा सक्षम व अक्षम करण्यास मोबाइल बँकिंग, नेट बँकिंग पर्याय उपलब्ध करुन देण्यास सांगितले आहे.

कार्ड बंद करण्याची सुविधा :
आता क्रेडिट कार्ड वापरकर्ते कधीही त्यांचे कार्ड चालू किंवा बंद करू शकतात आणि व्यवहार मर्यादा बदलू शकतात. यासाठी ते मोबाइल अ‍ॅप किंवा इंटरनेट बँकिंग किंवा एटीएम किंवा आयव्हीआरची मदत घेऊ शकतात. तसेच बँकांना कार्डधारकास पीओएस / एटीएम / ऑनलाइन व्यवहार / संपर्कविहीन व्यवहारांसाठी स्थानिक व आंतरराष्ट्रीय पातळीवर व्यवहार करण्याची मर्यादा बदलण्याची परवानगी द्यावी लागेल. यासह बँकांना कार्ड चालू करण्यासाठी आणि स्विच ऑफ करण्याची सुविधादेखील द्यावी लागेल.

सुरक्षा उपाय :
जर ग्राहक आपल्या कार्डच्या स्थितीत काही बदल करत असेल किंवा दुसरे काही करण्याचा प्रयत्न करत असेल तर बँक एसएमएस / ईमेलद्वारे ग्राहकांना सतर्क करेल आणि माहिती पाठवेल.