नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था – चायनीज उत्पादनांवर बहिष्कार टाकण्यासंदर्भात लोकांच्या संतापाचा परिणाम चीनच्या मोबाइल कंपन्यांवर होऊ लागला आहे. आतापर्यंत चिनी कंपन्या भारतात तयार केलेल्या मोबाईलच्या बॉक्सवर छोट्या अक्षरांत ‘मेड इन इंडिया’ लिहित असत. आता बदललेल्या परिस्थितीत चिनी मोबाइल कंपन्यांवर ‘मेड इन इंडिया’ लिहिलेला शब्द एक सेंटीमीटर मोठा झाला आहे. इतकेच नाही तर ते लाल आणि निळ्या रंगांमध्ये लिहिले जात आहे जेणेकरुन ते ग्राहकांना सहज दिसेल.
दरम्यान, गलवान खोऱ्यात सैनिकांच्या शाहिद झाल्याच्या घटनेनंतर चिनी उत्पादनांविषयी लोकांमध्ये प्रचंड संताप आहे. इलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादनांच्या बाजारपेठेत चीनची जबरदस्त पकड आहे. तज्ज्ञांच्या मते बाजारात चीनच्या मोबाइल हँडसेटचा 70 टक्के पेक्षा जास्त हिस्सा आहे, तर पार्ट्सच्या बाबतीत 80 ते 90 टक्के बाजारात पकड आहे. अर्ध्या डझन चिनी कंपन्यांनी देशातच उत्पादन युनिट सुरू केली आहेत. यानंतरही चीनमधून एक मोठी तुकडी येत होती. बदललेल्या परिस्थितीत चीनच्या उत्पादन एककांतून मोबाईल हँडसेट खूप कमी येत आहेत. त्यांनतर देशात स्थापित प्रॉडक्शन युनिटमध्ये तयार होणारी हँडसेट बाजारात येऊ लागली आहेत.
लॉकडाऊन होण्यापूर्वीच वीवो, रेडमी, ओप्पो या कंपन्यांची मोबाईल हँडसेट भारतात तयार केली जात होती, परंतु त्याच्या बॉक्सवर ‘मेड इन इंडिया’ खूपच लहान आकारात लिहिले जायचे. पण आता ‘मेड इन इंडिया’ एक सेंटीमीटर मोठ्या लाल आणि निळ्या फ्रेममध्ये बोल्डकरून लिहिले जात आहे.
एका चिनी कंपनीच्या मोबाइलवर निर्माता देशाच्या ऐवजी ‘कंट्री ऑफ ओरिजिन चायना’ लिहिले जातात असायचे, तर आता ठळकपणे ‘मेड इन इंडिया’ लिहिले जात आहे. मोबाईल शॉपर्स ग्राहकांना समजावून सांगत आहेत की, कंपनी जरी चीनची असली तरी हँडसेट देशात बनवला गेला आहे. मोबाइल व्यावसायिक शिवकांत श्रीवास्तवने म्हंटले की, “आता कंपनीच्या प्रतिनिधीपासून ते विक्रेत्यांपर्यंत ते हे दर्शविण्याचा प्रयत्न करीत आहेत की, हा मोबाइल चीनचा नाही.” चिनी कंपनीची मोबाइल एजन्सी चालवणारे विक्की जालान म्हणाले की, “मेड इन इंडियाचा आकार वाढविणे हे सिद्ध करत आहे की चीन नागरिकांच्या रोषाला घाबरला आहे”. चीनी कंपन्यांच्या प्रतिनिधींच्या वागण्यात फरक स्पष्टपणे दिसून येतो.
पंख्यांवर लिहिले पीआरसी
चीनला भारतीय विरोधाची भीती वाटते, म्हणून ब्रँडेड पंखांवर पीआरसी (पीपल्स रिपब्लिक ऑफ चाइना) लिहिले जात आहे. फॅन आणि कूलर व्यावसायिक अनंत अग्रवाल म्हणतात की, भिंतींवरील फायबर ब्लेडच्या पंख्यांचे उत्पादन कंपन्या चीनमध्ये करतात. या पंखांवर मेड इन चायनाऐवजी पीआरसी येत आहे. जेणेकरून ग्राहक संभ्रमित राहतील. विद्युत उत्पादनांची विक्री करणारे आलोक गुप्ता म्हणतात की, ग्राहक आता खरेदी करण्याआधी कोणती उत्पादने स्वदेशी आणि कोणती चीनी याबाबत विचारत आहेत.