नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था : जवळपास 13 वर्षे गुजरातचे सरकार चालविणाऱ्या नरेंद्र मोदींना देशाचे पंतप्रधान म्हणून आता 6 वर्षांहून अधिक काळ झाला आहे. 2014 मध्ये नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वात भारतीय जनता पक्षाने ऐतिहासिक विजय मिळविला, त्यानंतर पक्षाची स्थिती पूर्णपणे बदलली. प्रत्येक निवडणुकांत, वर्षानुवर्षे भाजपाचा आलेख वाढतच गेला आणि कॉँग्रेसची सत्ता कमी होत गेली. पण, आता जेव्हा मोदी सरकारच्या दुसऱ्या कार्यकाळाही एक वर्ष पूर्ण होत आहे, अशा परिस्थितीत देशाचा राजकीय नकाशा पुन्हा बदलताना दिसत आहे, मध्य प्रदेश-छत्तीसगड-महाराष्ट्र-झारखंडमधील पराभवानंतर भाजपचा आलेख खाली येताना दिसत आहे. एकेकाळी देशातील 21 राज्यांमध्ये भाजपचे सरकार होते, पण आता ही संख्या 18 वर आली आहे. जेथे ते एकतर स्वबळावर सरकार चालवत आहे, किंवा भागीदार आहे. अशा परिस्थितीत मोदी सरकारच्या कार्यकाळात देशाच्या राजकीय नकाशा कसा बदलला ते पाहूया.
वर्षानुवर्षे निवडणुकांत भाजपाची स्थिती
2014 :
2014 मध्ये नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वात भाजपाने लोकसभा निवडणुका जिंकल्या आणि 30 वर्षांनंतर एका पक्षाने स्वबळावर केंद्रात सत्ता मिळवली. नरेंद्र मोदी लोकप्रियतेच्या शिखरावर होते, ज्याचा फायदा भाजपाला लोकसभा निवडणुकीनंतर विधानसभा निवडणुकीतही विजय मिळत राहिला. 2014 मध्ये भाजपाने महाराष्ट्र, हरियाणा, झारखंड आणि जम्मू-काश्मीरमध्ये ऐतिहासिक विजय मिळविला. महाराष्ट्रात, भाजपाने एकट्याने 122 जागा जिंकल्या, त्यानंतर शिवसेनेला छोटा भाऊ म्हणून काम करावे लागले. त्याचबरोबर पीडीपीबरोबर जम्मू-काश्मीरमध्ये सरकार स्थापन केले.
2015
भाजपला 2015 मध्ये थोडासा झटका बसला, कारण आधी राजधानी दिल्ली आणि त्यानंतर बिहारमध्ये विधानसभा निवडणुकीत भाजपला पराभवाचा सामना करावा लागला. अरविंद केजरीवाल यांच्या नावाने दिल्लीत आपला ऐतिहासिक विजय मिळाला. तर बिहारमध्ये नितीश-लालू जोडी एकत्र आले आणि त्यांनी भाजपचा खेळ खराब केला.
2016
2016 मध्ये तामिळनाडू, पश्चिम बंगाल, केरळ, पुडुचेरी आणि आसाममध्ये विधानसभा निवडणुका घेण्यात आल्या. यातील फक्त दोनच राज्ये भाजपने जिंकली, परंतु तीही ऐतिहासिक बनली. यावर्षी भाजपाने स्वबळावर आसाममध्ये सरकार स्थापन केले, त्यानंतर तत्कालीन भाजपा अध्यक्ष अमित शहा यांनी ईशान्येकडे जोर देण्याचे ठरविले. मात्र, जोर धरल्यानंतरही पश्चिम बंगाल आणि केरळमध्ये भाजपला फारसा प्रभाव पाडता आला नाही. दोन्ही राज्यात भाजपा केवळ सिंगल डिजट पर्यंत पोहोचू शकली.
2017
2017 च्या सुरूवातीस, 2019 च्या विधानसभा निवडणुकांचे काउंटडाउन सुरू झाले होते आणि सर्वांच्या नजरेत उत्तर प्रदेशमधील निवडणूक उपांत्य फेरी बनली होती. नोटाबंदीनंतर 2017 मध्ये निवडणुका होणार होत्या, यावर्षी एकूण 7 विधानसभा निवडणुका घेण्यात आल्या. सुरुवातीला भाजपने सर्व विक्रम मोडले. उत्तर प्रदेशात स्वबळावर भाजपाचे सरकार स्थापन झाले आणि योगी आदित्यनाथ यांनी मुख्यमंत्रीपदी शपथ घेतली. त्याशिवाय उत्तराखंड, हिमाचल प्रदेश, मणिपूर आणि गोवा येथेही भाजपला विजय मिळविण्यात यश आले. दरम्यान, पंजाबमध्ये अकाली-भाजप युतीचा पराभव झाला.
वर्षाच्या दुसर्‍या भागात गुजरातमध्ये विधानसभा निवडणुका घेण्यात आल्या. नरेंद्र मोदी केंद्रात आल्यानंतर राज्यातील विधानसभा निवडणुकीची ही पहिलीच वेळ होती. राहुल गांधी यांच्या नेतृत्वात कॉंग्रेसने संपूर्ण ताकद पणाला लावली. पण शेवटी दोन दशकांपासून असणारी सत्ता वाचविण्यात भाजपला यश आले. 2017 वर्षाच्या अखेरीस, देश जवळपास भगवा झाला होता आणि देशातील 19 राज्यात भाजपा सरकार चालवत होती. यावर्षी नितीशकुमार पुन्हा एकदा आरजेडी सोडून भाजपबरोबर परत आले.
2018
2018 पर्यंत देश पूर्णपणे लोकसभेच्या निवडणुकीच्या पद्धतीमध्ये आला होता. गुजरातमध्ये भाजपला हादरवून टाकल्यानंतर कॉंग्रेस अ‍ॅक्शनमध्ये होती. हे वर्ष भाजपासाठी उपयुक्त ठरले नाही आणि लोकसभा निवडणुकीपूर्वी त्यांना अनेक धक्के बसले. भाजपने आपले गड राजस्थान, मध्य प्रदेश आणि छत्तीसगडमधील सत्ता गमावली. लोकसभा निवडणुकीच्या तयारीत असलेल्या भाजपला हा मोठा झटका मानला जात होता. यावर्षी झालेल्या निवडणूकीत त्रिपुरामध्ये भाजपाने सत्ता मिळविली. कर्नाटकमधील सर्वात मोठा पक्ष बनला परंतु सत्ता मिळवू शकला नाही. मेघालयात भाजपाने सरकारमधील भागीदारी मिळवली, परंतु मिझोरम-नागालँडमध्ये कोणतेही महत्त्वपूर्ण यश मिळाले नाही.
2019
हे वर्ष लोकसभा निवडणुकीचे वर्ष होते, नरेंद्र मोदी पुन्हा देशाचे मन जिंकतील का? याकडे सर्वांचे लक्ष होते. निवडणुकीचे निकाल येताच सर्वांना आश्चर्य वाटले, कारण गेल्या वेळीपेक्षा भाजपा बहुमताने सत्तेत आला. पण विधानसभा निवडणुकीत काही अडचणी आल्या. लोकसभा निवडणुकीसह आंध्र प्रदेश, सिक्किम, ओडिशा आणि अरुणाचल प्रदेशात निवडणुका घेण्यात आल्या, त्या ठिकाणी केवळ अरुणाचलमध्येच भाजपा स्वबळावर सरकार स्थापन करू शकली. परंतु यानंतर हरियाणा, महाराष्ट्र आणि झारखंडमध्ये निवडणुका झाल्या तेव्हा भाजपला मोठा धक्का बसला. महाराष्ट्रात शिवसेना फुटली, निवडणुकीच्या निकालानंतर बरेच दिवस राजकीय नाट्य सुरूच राहिले. भाजपने सरकारही स्थापन केले होते, पण दोन दिवसात ते पडले. शेवटी, शिवसेना-कॉंग्रेस-राष्ट्रवादीने सरकार स्थापन केले. त्याच वेळी झारखंडमध्ये भाजपाचा पराभव झाला आणि हरियाणामध्ये युती करून सरकार स्थापन करण्यात काहीसे यश आले. 2019 च्या लोकसभा निवडणुकीत भरीव विजय मिळवल्यानंतरही भाजपला मोठा धक्का बसला.
2020
नागरिकत्व दुरुस्ती कायद्याच्या विरोधात सुरू असलेल्या चळवळीच्या सावलीत जेव्हा दिल्लीत निवडणुका घेण्यात आल्या तेव्हा निकाल पूर्वीसारखेच होते. भाजपने सर्व ताकद लावूनही खास कामगिरी करू शकली नाही आणि आपने 60 हून अधिक जागा जिंकून इतिहास रचला. या व्यतिरिक्त मध्य प्रदेशात यंदा भाजपने आपली सत्ता पुन्हा मिळवली. त्याचबरोबर कर्नाटकमध्येही भाजपने सत्ता परत मिळवली आहे. आता यावर्षी आणखी एक निवडणूक होणार असून यावेळी बिहार निवडणुकीत भाजपासमोर सरकार वाचविण्याचे आव्हान आहे.